P4160082

KOŚCIOŁY BAZYLIKOWE W MIASTACH ŚLĄSKICH 277

pusie nawowym i chórze — szybki bieg przestrzeni w głąb znaczą wąskie przęsła, w głównej przestrzeni założone na planie poprzSfc&iryWT stokątów, a w bocznych nawach — na planie kwadratu. Szerokość poszczególnych naw utrzymana jest w klasycznyni' stósunku proporcji (w układzie 1:2: 1), co jednak nie jest zgodne z ich wysokością, część środkowa bowiem jest znacznie wyższa od bocznych (w stosunku 1:2,4). Nawy boczne także optycznie poważnie są obniżone przez dominację cięż-, kiej kaloty sklepiennej, która ma się do ogólnej wysokości wnętrza jak 1:2,5. Natomiast w nawie głównej wysokość przestrzeni zamkniętej lukiem sklepienia stanowi tylko 2/9 całej wysokości nawy. Poszczególne nawy są od siebie i od zewnątrz zdecydowanie odseparowane. Wrażenie takie w nawie głównej sprawia jednolita, gładka ściana, która mocno zamyka całą przestrzeń. W niej ostro, nietektonicznie wycięto otwory okienne i arkady międzynawowe; filary są jakby pozostałością nieartykułowanego muru. Izolacja małych, wysokQ_usytuowanych okien — zasłoniętych częściowo wysklepkami sklepień — sprawia, iż wnętrza te są zasadniczo półmroczne, rozświetlone zwężonymi strumieniami światła. W przeciwieństwie do owego nie doświetlonego wnętrza, wschodnie apsydy chórów posiadają liczne i długie otwory okienne, które oślepiają patrzącego w kierunku ołtarza. To jak gdyby odwrotne — oświetlenie całej przestrzeni zamazuje i tak już nikłą artykulację gładkich ścian obwodowych. Są one bowiem rozbite jedynie płaskimi, szerokimi pasami, biegnącymi wertykalnie na linii podziałów przęsłowych. Ich spłaszczenie oraz wyraźny brak funkcji konstrukcyjnej wyrażającej się w dźwiganiu sklepienia powoduje, iż odczuwamy ich obecność na ścianie wyłącznie jako swoistą formę dekoracji. Pasy te są w swym kształcie graficzne i nietektoniczne, podobnie jak ostre wycięcia otworów arkad między nawowych oraz glifowych okien. Wzbogacenie krawędzi lizen i arkad drobnymi profilami wklęskowymi sprawia, iż tracą one swą plastyczność i stają się formami jakby pozbawionymi materialnej substancji. Wrażenie to potęguje nietektoniczna polichromia, która ogranicza się do jaskrawego podkolorowąnią czerwoną farbą krawędzią gdy całe płaszczyzny ścian pokrywa martwa biel⁴. To zadecydowało ostatecznie, iż owe masywne i jednolite ściany otulające wnętrze zamieniły się w niematerialny płaszcz, pozbawiony wszelkich śladów funkcji konstrukcyjnej, w którym nie występują żadne napięcia kinetyczne. iNdetęktpnięgmość i akonftf^uknyjiffiśfl tyćh osłon podkreśla jeszcze sklepienie. Spoczęłó^óho na murach jak strop. Żebra sklepienia wspierają się na krótkich konsolach lub bezpośrednio, podcięćiem^ wnikają w płaszczyzny muru. Ten wyraźny brak gotyckiego* żrHysIii do tworzenia iluzji konstrukcji dopro-wadził również do ukrywania łuków. OPdJoy^c^jpod dachami naw bocznych łub stosowania prymitywnego pod. wssłędem techniczno-konstruk-