PB040740

278 Higiena I dobrostan zwierząt gospodarskich

• Smak I zapach wody — zależy od zawartych w niej domieszek organicznych i nieorganicznych. Smak wody może być slodkawy, kwaśny, słony, gorzki, stęchły. zgniły. Do najczęściej spotykanych związków nadających wodzie charakterystyczny smak należą:

- NaCl - nadaje smak słony, wyczuwalny już przy zawartości 500-600 mgU

MgSOa. K2SO4, MgCh - nadają wodzie smak gorzki — Fe (HCOj>2 — nadaje wodzie smak cierpki (atramentu)

■ związki humusowe nadają wodzie smak stęchły i zgniły.

Cechy te określa się organoleptycznie (zimna woda) akceptując je lub nie akceptując.

*    Odczyn wody — pH może mieścić się w dość szerokich granicach 6,5-9

•    Twardość wody jest uwarunkowana zawartością w niej soli Ca i Mg (czasem Fe). Rozróżniamy twardość: ogólną, przejściową i stalą. Twardość wody określamy obecnie w Polsce jako zawartość CaCOj w zakresie 60-500 mg/I. Woda miękka posiada mdły smak i niechętnie jest pita przez zwierzęta. Pojenie zwierząt wodą nadmiernie twardą może być przyczyną wystąpienia schorzeń układu wydalniczego

* Żelazo — w wodach naturalnych występuje w postaci siarczanów i węglanów. Utlenianie węglanu żelazowego powoduje powstawanie wodorotlenku żelazowego w postaci nierozpuszczalnego czcrwonobrązowego osadu. Zawartość żelaza w wodzie pitnej nic może przekraczać 0.2 mg/1, zaś w wodach powierzchniowych od 0,1 do 2 mg/1 w zależności od kategorii jakości

• Chlorki — występują najczęściej w postaci soli NaCl, HCI oraz magnezu i wapnia. Zawartość chlorków w wodzie w niedużych ilościach jest pożądana, ponieważ sprzyjają one właściwemu przebiegowi gospodarki wodnej organizmu zwierząt. Zawartość chlorków w wodzie pitnej nie może jednak przekraczać 250 mg/1. Wyższa zawartość chlorków wskazuje na jej zanieczyszczenia wydalinami lub ściekami domowymi Amoniak - w wodzie wskazuje na świeże zanieczyszczenie jej produktami rozkładu substancji organicznych, a szczególnie białka zwierzęcego. Woda pitna powinna być całkowicie wolna od NH3 Azotyny - powstają z rozkładu substancji organicznych, a także z utleniania NH3 lub redukcji azotanów. Są toksyczne i wykazują działanie rakotwórcze. Maksymalne stężenie wynosi tylko 0,5 mg/1 Azotany - stanowią najwyższy stopień utlenienia azotu. Do wód naturalnych mogą dostawać się ze ścieków miejskich, przemysłowych, ze spływów z pól nawożonych nawozami azotowymi. Pochodzą również z rozkładu związków azotowych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.

pla organizmu ludzkiego azotany są w małym stopniu szkodliwe, ale „^gą zakłócić czynności bakterii w przewodzie pokarmowym. Ponadto azotany reagują z hemoglobiną krwi, w wyniku czego traci ona właści-_sVOści przenoszenia tlenu. W Polsce najwyższa dopuszczalna zawartość azotanów w wodzie do picia oraz w wodach powierzchniowych wynosi 50 mg/1. Związki azotowe (NH₃, ŃO2) w wodach naturalnych mogą przechodzić z jednej postaci w drugą. Obecność w wodzie NHj i brak azotynów wskazuje na świeże zanieczyszczenie wody ściekami gospodarczymi zawierającymi azot. Jednocześnie występowanie NHj i azotynów świadczy o tym, że od chwili zanieczyszczenia wody upłynął już pewien okres. Brak amoniaku i azotynów w obecności azotanów wskazuje, że zanieczyszczenie nastąpiło już dawno, i że w tym czasie zaszło samooczyszczenie wody, a więc zmineralizowanie organicznych związków azotowych

, Metale ciężkie - arsen, rtęć, kadm i ołów stanowią toksykologiczne zagrożenie dla zwierząt, tym bardziej że mogą kumulować się w produktach (mleko, jaja, mięso). Ich obecność może mieć różno tło, biogeo-chemiczne lub antropogenne

• Fluor - jest łatwo przyswajalny z wodą przez zwierzęta i ludzi. Nadmiar jest bardzo szkodliwy (fluoroza), chociaż niedobór jest także niekorzystny dla procesów mineralizacji. Nie może przekraczać 1,5 mgF/1 1 Substancje organiczne - analizy obejmują niektóre toksyczne związki z grupy pestycydów, węglowodorów aromatycznych, benzenów, ben-zo(a)pirenów i innych.

Biochemiczne zapotrzebowanie tlenu (BZT)

Związki organiczne w wodach naturalnych można podzielić na trwałe biologiczne (nie ulegające rozkładowi) i nietrwałe (ulegające rozkładowi biochemicznemu, mineralizacji).

W mieszaninie różnych (naturalnych i syntetycznych) związków organicznych ulegają w pierwszej kolejności biodegradacji (utlenianiu) związki łatwo ulegające rozkładowi, jak węglowodany, cukry proste, białka, aminokwasy, skrobia, a później związki trudniej rozkładałne i tłuszcze, celuloza, lignina, pektyny, związki humusowe i inne.

Proces rozkładu odbywa się za pomocą bakterii tlenowych lub beztlenowych. W środowisku tlenowym bakterie przeprowadzają tzw. mineralizację aerobową, której produktami są: dwutlenek węgla, woda, azotyny, azotany, siarczany i inne. Natomiast produktami mineralizacji anaerobowej (beztlenowej) są: siarkowodór, amoniak, metan, skatol, indol. Proces bio-