pic 11 06 142411

118 Odpowiedzialność i styl

również ciekawy artykuł opublikowany w ,,Revue Europeenne” (z maja, czerwca i lipca 1930) i wart zasygnalizowania. Very wykazuje tam doskonałe zrozumienie współczesnej wyobraźni.

⁷    G. K. Chesterton, Defence of the Detectme Story, „The Defendant”, Londyn 1901, s. 158. Por. R. Messac, Le „detectme novel”..., s. 11.

⁸    Ch. Baudelaire, Salon de 1846 (Les curiosites cstbetiąues), rozdz. XVIII: „De 1’heroisme de la vie moderne”.

⁹    Zob. Ch. Baudelaire, Le pcintre de la vie moderne (Les curiosites esthitiąues) i UEcole paienne (V Art romantiąue).

¹⁰    To znaczy dziesięć lat przed Kwiatami zła, widzimy więc, w jak nikłym - wbrew legendzie - stopniu stanowią one ty-raniczną obsesję całego jego życia.

¹¹    Lettres, Paryż 1905, s. 522.

¹²    W Człowieku śmiechu W. Hugo opisze później atmosferę miasta nocą: „...śpiące miasto w nieokreślony sposób przytłaczało małego wędrowca. Milczenie tych stężałych mrowisk oszałamia. Pogrążone w letargu, łączą swoje koszmary senne, te sny tłoczą się...” itd.

¹³    Ch. Baudelaire, Tbeophile Gautier (UArt romantiąue), rozdz. IV.

¹⁴    Ch. Baudelaire. Salon de 1846, rozdz. XVIII. Nie zapominajmy, że Tajemnice Paryża wyszły w 1843, i zwróćmy uwagę, iż „miliony wykolejonych egzystencji kryjących się w podziemiach wielkiego miasta” są dla umysłu tak krytycznego jak umysł Baudelaire’a przedmiotem wiary. Już samo to dowodzi mitycznego charakteru obrazu Paryża. Pozostanie on takim dla artysty przez całe życie - dość przypomnieć Obrazy paryskie z Kwiatów zła, a przede wszystkim Salon de i8yq, w którym Baudelaire rozwodzi się z żalem nad brakiem płócien oddających uroczysty charakter wielkiego miasta, „czarny majestat najbardziej niepokojącej ze stolic”, który tylko pewnemu oficerowi marynarki udało się oddać (rozdz. VIII: „Le pay-sage”).

¹⁵    Baudelaire kruszy kopie w obronie fraka, a Balzak pisze Fizjologię krawata i cygara, Teorię rękjiwiczki i Traktat o wy-tworności. Dla Baudelaire’a zagadnienia te łączą się poza tym z jego teorią dandyzmu, w którym widzi właśnie problem moralności i współczesności.

¹⁶    E. R. Curtius, Balzac, przekł. fr. s. 194-195.

¹⁷    Ib., s. 303.

¹⁸    „Jest poniżej naszej godności przypisywać tej zbieraninie jakieś rzeczywiste znaczenie. Zawsze jest rzeczą poniżej godności degradować integralność jednostki grzebiąc w śmieciach tego, co przypadkowe i niższego rzędu, w zbieraninie mechanicznych zbiegów okoliczności i automatyzmów. Sens ma tylko to, co dotyczy duszy w całej jej integralności, czy gdy z niej wypływa, czy gdy ją przemienia.” Fantaisie de l’Inconscient (Fantasia of tbe Unconscious), przekt. fr. s. 202-20;.

⁹¹ Ch. Baudelaire, Salon de iSyg (Les curiosites esthetiąues), rozdz. VI: „Religion, histoire, fantaisie”.

²⁰    Zob. E. R. Curtius, Balzac, s. 159.

²¹    Ten właśnie kompleks nazywam duchem lucyferycz-n y m. Występuje on w chwili, kiedy bunt przekształca się w wolę mocy i nie tracąc nic ze swej pasji i przewrotowości główną rolę w realizowaniu zamierzeń oddaje przenikliwemu zrozumieniu rzeczywistości, którą ocenia jasno i cynicznie. Jest to przejście od niepokoju do działania.

²²    Określenia tego użył Hugo opisując Enjolrasa jako „naturę pontyfikalną i wojowniczą”. Postać ta, „anielskiej piękności”, wydaje się w znacznej mierze inspirowana przez postać Saint-Justa.

²³    Ch. Baudelaire, Salon de 1859, rozdz. VI.

²⁴    D. H. Lawrcnce w Kangoroo. Trzeba podkreślić, że takie pojęcie władzy leży na antypodach teorii monarchii Maurrasa i zbliża się bardzo do konkluzji Frazera w Magie Art and the Eaolution of Kings. Dobry to zresztą znak, że pojęcie to bliższe jest nauki niż konstrukcji a priori.

²⁵    Ch. Baudelaire, Le peintre de la vie moderne, rozdz. IX: „Le dandy”.

²⁶    D. H. Lawrence, list do Ottoline Morrel z 1 II 1915 w Lettres choisies, Paryż 1934, t. I, s. 122.

²⁷    H. de Balzac, Flistoire des treize, Przedmowa (cytowane w przekładzie Boya).

²⁸    Ch. Baudelaire, Le peintre de la vie moderne, rozdz. IX.

²⁹    H. de Balzac, Flistoire des treize, Przedmowa.

³⁰    Ch. Baudelaire, Le peintre da la vie moderne, rozdz. V: „L’Art mnemonique”. (Podkreślenie Baudelaire’a).

³¹    To znaczy od wprowadzenia obowiązkowego nauczania podstawowego, którego rzeczywiste rozpowszechnienie zbiega się właśnie z powstaniem mitu Paryża.

³²    Praca ta ma stanowić tylko rodzaj dowodu przeprowadzonego na przykładzie, który mówi, że możemy wyciągnąć istotne zyski badając literaturę niezależnie od punktu widzenia estetyki i rozpatrując raczej jej wpływ, uwarunkowanie społeczne, funkcję mitu w powiązaniu z nowymi fazami historii myśli i ewolucji środowiska. Materiał zebrany do tego studium jest fragmentaryczny, analiza jego niepełna, wnioski wymagają może rewizji. W obecnym stanic badań nie mogło jednak być inaczej, ten typ zagadnień tylko rykoszetem dociera bowiem jak dotąd do ogó-