Podstawy logistyki
Zróżnicowanie degresji odległościowej jednostkowego kosztu przewozu w różnych gałęziach transportu ma dla systemu logistycznego podstawowe znaczenie. Wynika to z tego, iż dzięki występowaniu degresji odległościowej można dość precyzyjnie wyznaczyć te strefy odległościowe, w których każda gałąź transportu osiąga najniższe koszty jednostkowe.
Ceny usług transportowych ustała się taryf owo albo umownie. Struktura cen usług transportowych uzależniona jest od wielkości ładunku, odległości przewozu i popytu na usługę transportową.
Podstawowym czynnikiem ustalania ceny taryfowej i umownej jest wartość usługi transportowej wyrażona kosztem produkcji usługi średnim lub krańcowym.
Należy jednak podkreślić, iż w określonych przypadkach związanych z wpływem zewnętrznych czynników, takich jak popyt, ceny usług transportowych mogą różnić się od poziomu kosztu wyprodukowania usługi. Zróżnicowanie systemów taryfowych występuje w zależności od tego, co w decydujący sposób oddziałuje na wielkość stawek przewozowych: czy wartość usługi transportowej, czy wartość przewożonego ładunku.
Gdy podstawą stawki taryfowej jest wartość usługi transportowej (koszt przeciętny albo końcowy) wraz z naliczonym zyskiem, wtedy powstaje system taryfowy naturalny. Natomiast w sytuacji, w której u podstaw ustalania stawek taryfowych znajduje się wartość przewozowego ładunku, tworzony jest system taryfowy nazywany wartościowym (ad valorem).
W praktyce transportowej stosuje się jednak najczęściej system mieszany, w którego ramach uwzględnia się oba wymienione systemy stawek jako cen usług transportowych. Potrzeba zróżnicowania stawki za jednostkę pracy przewozowej, tzn. tonokilometra, w ramach jednego z wymienionych wcześniej systemów taryfowych wynika z konieczności uwzględnienia takich czynników, jak: odległość przewozu, rodzaj ładunku, wielkość partii ładunku itp.
Wyróżniamy w związku z tym następujące stawki: odległościowo - proporcjonalne - cena za przewóz wprost proporcjonalna do odległości,
- jednolite - stawka jednakowa dla każdej odległości,
degresywne - cena jednostkowa zja przewóz maleje w miarę wzrostu odległości, odcinkowe - za przewóz miedzy wymienionymi w taryfie punktami transportowymi, bez uwzględnienia odległości.
39