PwTiR026

50 Rozdział 2

fizycznej prowadzącej we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową jest jej imię i nazwisko, co nie wyklucza włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych dowolnie obranych określeń. Generalnie w odniesieniu do firmy ważna jest zasada ujawniania firmy i jej zmiany we właściwym rejestrze, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Kodeks cywilny ustala też istotny warunek, że firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, czy przedmiotu lub miejsca działalności. Zasadą jest ponadto konieczność dostatecznego odróżniania się firmy przedsiębiorcy od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. Trzeba także podkreślić, że firma nie może być zbyta, a przedsiębiorca może jedynie upoważnić innego przedsiębiorcę do korzystania ze swej firmy, jeżeli nie wprowadza to w błąd.

Od omówionego pojęcia przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy o s.d.g. należy odróżnić pojęcie przedsiębiorcy zagranicznego, czyli tzw. osoby zagranicznej wykonującej działalność gospodarczą za granicą. W świetle ustaleń tej ustawy takimi osobami zagranicznymi są osoby fizyczne mające stałe miejsce zamieszkania za granicą (ale z wyjątkiem obywateli polskich), osoby prawne z siedzibą za granicą oraz jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, ale posiadające zdolność prawną z siedzibą za granicą. Tak rozumiani przedsiębiorcy zagraniczni mogą w Polsce prowadzić działalność gospodarczą w sposób pośredni przez utworzenie powiązanego (kapitałowo oraz ewentualnie także personalnie) z danym przedsiębiorcą podmiotu prawa, będącego formalnie samodzielnym przedsiębiorcą, bądź w sposób bezpośredni przez utworzenie w RP niesamodzielnego prawnie oddziału, podległego organizacyjnie danemu przedsiębiorcy zagranicznemu.

Prawo do tworzenia oddziałów i agencji przez przedsiębiorców wspólnotowych na terytoriach innych państw członkowskich UE oznacza tzw. wtórną swobodę przedsiębiorczości. Prawo to wynika bezpośrednio z art. 43 Traktatu o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej i jego powtórzenie w ustawie o s.d.g. jest w istocie zbędne. Takie szczególne potraktowanie obejmuje zarazem przedsiębiorców zagranicznych z państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) nienależących do UE, tj. z Islandii, Liechtensteinu oraz Norwegii. Stosuje się to odpowiednio do przedsiębiorców zagranicznych z innych państw, którzy mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi.

Zasady tworzenia w Polsce oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych określa ustawa o s.d.g., która generalnie powtarza uprzednio obowiązujące w tych kwestiach regulacje prawa działalności gospodarczej z 1999 r. Nowe regulacje prawne ograniczyły jednak niektóre wymagania formalne oraz ujednoliciły terminologię. Warto wspomnieć o ustaleniu ustawy

0    s.d.g., że oddział może wykonywać działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie przedmiotu działalności przedsiębiorcy zagranicznego. Taki oddział ma obowiązek używać nazwy przedsiębiorcy zagranicznego w języku państwa jego siedziby wraz z przetłumaczoną na język polski nazwą formy prawnej przedsiębiorcy, a także prowadzić oddzielną rachunkowość w języku polskim zgodnie z przepisami o rachunkowości. Musi być także ustanowiona w oddziale osoba upoważniona do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego. Z kolei w kwestii tworzenia przez przedsiębiorców zagranicznych przedstawicielstw z siedzibą na terytorium RP omawiana ustawa ogranicza zakres działania takiego przedstawicielstwa wyłącznie do prowadzenia działalności w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego. W odróżnieniu od oddziałów przedsiębiorców zagranicznych, dla których wymagane jest uzyskanie wpisu do rejestru przedsiębiorców, utworzenie przedstawicielstwa wymaga tylko wpisu do rejestru przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych, prowadzonego przez ministra właściwego do spraw gospodarki.

Omówione pojęcia przedsiębiorcy (w domyśle: krajowego) i przedsiębiorcy zagranicznego mają podstawowe znaczenie dla świadczenia usług turystycznych na terytorium RP. Do takiego bowiem rozumienia tych pojęć odwołuje się w obecnym brzmieniu ustawa o usługach turystycznych. Ustawa ta określa warunki świadczenia usług turystycznych przez przedsiębiorców na terytorium RP

1    za granicą, jeżeli umowy z klientami o świadczenie tych usług są zawierane w Polsce. Przy tym to pojęcie przedsiębiorcy jest obecnie używane w ustawie

0    usługach turystycznych w szerokim znaczeniu, gdyż obejmuje przedsiębiorcę

1    przedsiębiorcę zagranicznego w rozumieniu ustawy o s.d.g. Trzeba podkreślić, że art. 2 tej ustawy utracił moc w stosunku do państw członkowskich UE z dniem przyjęcia Polski do Unii. Obecnie zatem tylko przedsiębiorcy spoza UE oraz EOG muszą utworzyć oddział z siedzibą na terytorium RP, aby w Polsce było dopuszczalne zawieranie w ich imieniu umów z klientami o świadczenie usług turystycznych.

Konieczne jest odwołanie się do pojęcia tzw. pierwotnej swobody przedsiębiorczości, obejmującej prawo do bezpośredniego podejmowania przez obywateli państw członkowskich UE tzw. samozatrudnienia oraz zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw, jak też nabywania udziałów w przedsiębiorstwach na obszarze całej Wspólnoty, a więc także na terytorium Polski. Zgodnie z art. 43 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską wymaga to spełnienia warunków określonych przez prawo państwa przyjmującego dla własnych obywateli. Zgodnie z ustawą o s.d.g. osoby zagraniczne z państw członkowskich UE, państw EOG nienależących do UE oraz innych państw, które zawarły ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi umowy o korzystaniu ze swobody przedsiębiorczości, mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Polski na takich samych zasadach, jak obywatele polscy.