PwTiR123

244 Rozdział 9

podawane do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowy przyjęty. Takie taryfy dotyczące przewozu wykonywanego między portami lotniczymi położonymi na terytorium UE muszą być ustalane zgodnie z rozporządzeniem Rady nr 2409/92/EWG w sprawie taryf i stawek za usługi lotnicze z 1992 r. Taryfy te podlegają nadzorowi Prezesa ULC.

W odniesieniu do określenia przedmiotu przewozu trzeba dodać, że jest nim nie tylko dany podróżny lub przewożona grupa osób, ale również rzeczy zabrane przez nich ze sobą do środka transportowego. W tym zakresie występują daleko idące ograniczenia w transporcie lotniczym ze względu na bezpieczeństwo lotów i oznaczonych rzeczy nie można przewozić jako bagaż kabinowy, a z powodu zagrożenia terrorystycznego w ostatnim czasie wprowadzono nowe zasady ochrony w portach lotniczych.

Ponadto oznaczone rzeczy mogą być nadane do przewozu przez podróżnego lub organizatora przewozu grupowego jako przesyłka bagażowa. Następuje to na podstawie odrębnie zawartej umowy przewozu przesyłki bagażowej, która jest umową związaną z umową przewozu osób. W odróżnieniu od tej ostatniej jest to umowa realna. Zgodnie bowiem z ustaleniami prawa przewozowego z 1984 r. umowa przewozu przesyłki bagażowej jest uważana za zawartą dopiero z chwilą przekazania przesyłki przewoźnikowi i przyjęcia przez podróżnego kwitu bagażowego. Oprócz zgodnych oświadczeń woli stron konieczne jest więc objęcie faktycznego władztwa nad daną przesyłką bagażową przez przewoźnika oraz wydanie przezeń kwitu bagażowego i przyjęcie tego kwitu przez podróżnego.

Możliwość zabrania ze sobą bagażu podręcznego oraz nadania przesyłki bagażowej to dodatkowe uprawnienia podróżnego lub grupy podróżnych przewożonych na podstawie umowy przewozu grupowego. Głównym uprawnieniem każdego podróżnego jest prawo domagania się przewiezienia określoną trasą do miejsca docelowego, przy czym zgodnie z ustaleniami k.c. powinno to nastąpić w warunkach bezpieczeństwa i higieny odpowiadających rodzajowi transportu oraz z zapewnieniem niezbędnych wygód. W tych zasadniczych kwestiach uściślenia wprowadzają przepisy prawa przewozowego z 1984 r., które zobowiązują przewoźnika do zapewnienia podróżnym odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny oraz wygody i należytej obsługi, a także do podejmowania działań ułatwiających korzystanie z przewozu osobom niepełnosprawnym. Regulacje te mają fundamentalne znaczenie dla problematyki odpowiedzialności odszkodowawczej przewoźników, omówionej w punkcie 7 rozdziału 10 podręcznika. Wiążą się one z obowiązkami podróżnych w zakresie przestrzegania ustalonych regulaminów' przewozu oraz obowiązujących przepisów porządkowych, jak również zarządzeń porządkowych wydawanych przez załogę środka transportowego. W tych kwestiach prawo przewozowe z 1984 r. ustala, że osoby zagrażające bezpieczeństwu lub porządkowi w transporcie mogą być nie dopuszczone do przewozu lub usunięte ze środka transportowego. Podobne w skutkach unormowania są zawarte w przepisach kodeksu morskiego z 2001 r. oraz prawa lotniczego z 2002 r.

Znaczącym uprawnieniem podróżnego jest możliwość zmiany zawartej umowy przewozu. Prawo przewozowe z 1984 r. przewiduje, że zmiana tej umowy może dotyczyć terminu odjazdu, miejscowości przeznaczenia oraz klasy środka transportowego. Ponadto podróżny może również odstąpić od umowy przewozu osób przed rozpoczęciem podróży lub w miejscu zatrzymania środka transportowego na drodze przewozu. Szczególną formą odstąpienia przez przewoźnika od omawianej umowy są wspomniane wyżej przypadki niedopuszczenia do przewozu lub usunięcia ze środka transportowego osób zagrażających bezpieczeństwu lub porządkowi w transporcie. Ponadto zgodnie z ustaleniami prawa przewozowego z 1984 r. także osoby uciążliwe dla podróżnych lub odmawiające zapłacenia należności za przejazd mogą być usunięte ze środka transportowego, chyba że naruszałoby to zasady współżycia społecznego. Ustawa ta przyznaje podróżnemu w wyżej wymienionych sytuacjach prawo do żądania zwrotu należności stosownie do niewykorzystanego świadczenia przewozowego po potrąceniu części należności. Jednak tego odstępnego nie pobiera się, jeżeli podróżny odstąpił od umowy z przyczyn leżących po stronie przewoźnika.

Szczególnym uprawnieniem podróżnego jest możliwość domagania się przewozu zastępczego w razie wystąpienia okoliczności uniemożliwiających wykonanie przewozu zgodnie z treścią umowy. Takie uprawnienie przewidują ustalenia prawa przewozowego z 1984 r. oraz kodeksu morskiego z 2001 r. W transporcie lotniczym zaś jest wprowadzony cały system ochrony praw pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, co reguluje rozporządzenie nr 261/2004/WE ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, omówione bliżej w punkcie 8 rozdziału 10 podręcznika. Kontrolą przestrzegania w Polsce przepisów tego rozporządzenia zajmuje się Prezes ULC. Zadania w tym zakresie wykonuje wyodrębniona komórka organizacyjna tego urzędu, jaką jest Komisja Ochrony Praw Pasażerów, do której wpływają skargi na naruszenia praw pasażerów przez przewoźników lotniczych. Rosnąca liczba tych skarg świadczy nie tylko o rosnącej skali nieprawidłowości w omawianej dziedzinie, ale i o wzroście świadomości swoich praw wśród pasażerów linii lotniczych.

Podróżnemu przysługują ponadto liczne inne uprawnienia wynikające z zawartej umowy przewozu, mające zróżnicowaną treść w zależności od gałęzi transportu, którym odpowiadają określone obowiązki przewoźnika. Można wymienić zwłaszcza uprawnienie do zabrania ze sobą bez dodatkowej opłaty dziecka, które nie ukończyło określonego wieku i nie zajmuje oddzielnego miej-