R5PC A str180

rodzajem czynności prawnych są umowy, których przesłankę stanowią zgodne oświadczenia woli dwóch lub więcej stron¹⁸. Oprócz oświadczenia woli na czynność prawną składają się w wielu przypadkach także faktyczne działania stron, na przykład do zawarcia umowy przechowania konieczne jest poza złożeniem oświadczeń woli również wydanie rzeczy, do ustanowienia zastawu niezbędne jest przekazanie zastawianych ruchomości zastawnikowi itp.¹⁹

Określenie „oświadczenie woli” jest terminem technicznym, którego znaczenie w terminologii prawa cywilnego nie pokrywa się ze znaczeniem potocznym. Oświadczeniem woli w rozumieniu prawa cywilnego jest tylko taki przejaw woli, który wyraża w sposób dostateczny zamiar wywołania skutku prawnego w postaci ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku prawnego (nie jest więc oświadczeniem woli propozycja pójścia na spacer)²⁰. Dalsza różnica między znaczeniem cywilnoprawnym a znaczeniem potocznym polega na tym, że oświadczenie woli nie musi być kierowane do innych osób ani nawet tym osobom znane, na przykład objęcie w posiadanie rzeczy niczyjej, co prowadzi do nabycia prawa własności na tej rzeczy.

Treść czynności prawnej i tworzonego przez nią stosunku cywilnoprawnego kształtują następujące czynniki: 1) oświadczenie woli, 2) przepisy odnoszące się do danego rodzaju czynności prawnych, 3) zasady współżycia społecznego, 4) ustalone zwyczaje.

Czynność prawna pociąga więc za sobą nie tylko te następstwa, które strony zamierzyły i wyraziły w swoich oświadczeniach woli, ale i dalsze, będące niejako automatycznym następstwem czynności. O zakresie skutków wynikających z ustawy strony w poważnym zakresie mogą same decydować, obejmując swoimi oświadczeniami woli szerszy lub węższy zakres praw i obowiązków. Im więcej spraw strony uregulują we własnym zakresie, tym mniejsze jest oddziaływanie ustawy na treść czynności prawnej, gdyż chodzi tu w głównej mierze o przepisy względnie obowiązujące, które wolą stron mogą być wyłączone. Rola zwyczaju jako czynnika kształtującego treść czynności prawnej jest minimalna.

Oświadczenie woli kierowane do drugiej osoby uważa się za złożone w momencie, gdy dojdzie do tej osoby w taki sposób, by mogła się zapoznać z jego treścią.

Czynności prawne dzielą się na jednostronne i dwustronne. Kryterium podziału stanowi tu liczba stron, których oświadczenia woli są niezbędne dla skutecznego dokonania czynności prawnej.

¹⁸    Tamże, s. 230.

¹⁹    Szerokie omówienie czynności prawnych pod rządami kodeksu cywilnego można znaleźć w następujących pozycjach literatury. S. Grzybowski, System ..., t. I, s. 467-608; A. Wolter, Prawo cywilne .... s. 228-289; S. Szer, Prawo cywilne ..., s. 307-380; A. Wolter, Problematyka ogólna czynności prawnych w k.c., PiP 1964, z. 11; M. Piekarski, Przepisy ogólne o czynnościach prawnych, NP 1965, z. 3. Obfita jest także literatura poświęcona czynnościom prawnym na tle przepisów prawa cywilnego. Wymienić tu należy przede wszystkim monografię W. Czachórskiego, Czynności prawne przyczynowe i oderwane w polskim prawie cywilnym, Warszawa 1952.

²⁰    A. Wolter, Prawo cywilne ..., s. 232.

180