Rozdział strona 2 253

252 Zbiór zadań z mikroekonomii

Funkcja stabilizacyjna państwa polega na przeciwdziałaniu wahaniom koniunkturalnym, poprzez stosowanie właściwej polityki fiskalnej i monetarnej.

Prawna funkcja państwa polega na tworzeniu systemu prawnego, który reguluje zachowanie się podmiotów gospodarczych i instytucji.

Automatyczne stabilizatory koniunktury to instrumenty, które samoczynnie reagują na zmiany koniunktury (np.: podatki, zasiłki dla bezrobotnych i inne świadczenia społeczne oraz programy pomocy dla rolnictwa).

Ekonomia dobrobytu jest gałęzią ekonomii zajmującą się problemami normatywnymi; nie zajmuje się opisem sposobu działania gospodarki, lecz oceną tego, czy działa ona prawidłowo.

Równość pozioma polega na równorzędnym traktowaniu „identycznych” ludzi (np. jednakowa płaca za jednakową pracę).

Równość pionowa to odmienne traktowanie różniących się od siebie ludzi, mające na celu zmniejszenie różnic w zamożności i poziomie ich życia (np. poprzez progresywne opodatkowanie, świadczenia socjalne etc.).

Efektywna alokacja zasobów - sytuacja, w której gospodarka nie marnotrawi rzadkich zasobów, lecz uzyskuje z nich największy możliwy efekt produkcyjny.

Efektywność według Pareto to taka alokacja zasobów, której nie da się zmienić tak, aby poprawić sytuację jednych podmiotów bez równoczesnego pogorszenia sytuacji innych.

Błędy rynku - niekorzystne dla społeczeństwa skutki działania mechanizmu rynkowego, które nie powinny wystąpić w warunkach doskonałej konkurencji. Wiążą się z występowaniem efektów zewnętrznych oraz tworzeniem się monopoli naturalnych.

Zawodność rynku następuje wtedy, kiedy równowaga na rynku wolnokonku-rencyjnym nie prowadzi do efektywnej alokacji zasobów.

Zakłócenie mechanizmu rynkowego - sytuacja, która powoduje, że krańcowy koszt społeczny wyprodukowania jednostki dobra różni się od krańcowej korzyści społecznej. Przyczyną zakłóceń mechanizmu rynkowego może być np. działalność monopoli i oligopoli oraz związków zawodowych.

Efekty zewnętrzne to przenoszenie skutków działalności (kosztów i korzyści) jednych podmiotów gospodarczych na inne, nie znajdujące odzwierciedlenia w cenach wytwarzanych przez te podmioty dóbr i usług.

Pozytywny efekt zewnętrzny - korzyść zewnętrzna, np. rozwój badań naukowych i ich wpływ na podnoszenie stopy życiowej ludności, budowa autostrad i ich wpływ na rozwój infrastruktury etc.

Negatywny efekt zewnętrzny - koszt zewnętrzny, np. zanieczyszczenie środowiska, hałas, tłok etc.

Produkcyjne efekty zewnętrzne występują wówczas, gdy decyzje jednego producenta wpływają bezpośrednio na koszty produkcji lub osiąganie korzyści przez innych.

Konsumpcyjne efekty zewnętrzne występują wówczas, gdy decyzje jednych podmiotów bezpośrednio wpływają na osiąganie korzyści lub ponoszenie szkód przez innych uczestników rynku.

Dobra społecznie pożądane to takie dobra, które z punktu widzenia społeczeństwa jako całości powinny być dostarczane wszystkim jednostkom, bez względu na ich indywidualny stosunek do potrzeby konsumpcji tych dóbr.

Dobra społecznie niepożądane to dobra, które zdaniem ogółu społeczeństwa powinny być eliminowane ze struktury konsumpcji każdej jednostki, bez względu na jej indywidualne zapatrywania w tej kwestii.

Prawa własności - prawa majątkowe do dóbr materialnych i niematerialnych, obejmujące prawo do władania rzeczą i czerpania z niej pożytków, otoczone ochroną prawną.

Problem „gapowicza” - sytuacja, w której nabywcy brakuje motywacji do płacenia za określone dobro, ponieważ może je konsumować (korzystać z niego) za darmo.

Regulacja mikroekonomiczna to działalność państwa polegająca m.in. na: prowadzeniu polityki antymonopolowej, kontroli wejścia i wyjścia firm ze zmonopolizowanej branży, określaniu ilości i jakości produkcji oraz cen dóbr i usług.

Błędy państwa to działania regulacyjne państwa, które wywołują niekorzystne dla społeczeństwa skutki.