Rozdział Pomaganie pacjentowi w wykonywaniu czynnosci2

Zabawa polega na wykonywaniu czynności ze względu na przyjemność płynącą z samego ich wykonywania. W zależności od wieku dziecko jest zdolne do wykorzystania różnych rodzajów zabaw:

1.    Zabawy manipulacyjne: obracanie przedmiotami, stukanie nimi, potrząsanie.

2.    Zabawy konstrukcyjne — budowanie wieży z klocków, klocków lego, układanie puzzli, lepienie babek z piasku.

3.    Zabawy tematyczne: odtwarzanie sytuacji obserwowanych przez dziecko, czynności ludzi — zabawy w dom, szkolę, szpital. Ten rodzaj zabaw odzwierciedla, jak dziecko postrzega rzeczywistość, pozwala także odreagować emocje (zabawa w^r szpital), uczy współdziałania z innymi.

4.    Gry — mogą być umysłowe (loteryjki, domino, zagadki, gry komputerowe) i ruchowe — zabawa w berka, chowanego. Uczą one rozróżniania barw, liczenia, klasyfikowania, wymagają przestrzegania reguł, zasad.

Zabawa jest nie tylko przyjemnym relaksem, ale wpływa na myślenie, spostrzeganie, uwagę dowolną, uczy przestrzegania reguł, współdziałania w grupie, podporządkowania się. Jest ważnym elementem kształtującym osobowość dziecka w różnym wieku.

Kola pielęgniarki polega na stworzeniu dziecku warunków do zabawy, dostarczeniu zabawek. Rodzicom należy wyjaśnić ważność zabawy dla rozwoju dziecka, konieczność kupowania zabawek bezpiecznych, dostosowanych do wieku dziecka, wykonanych z materiałów niealergizujących, z atestem Państwowego Zakładu Higieny.

Pielęgniarka, przyglądając się zabawom tematycznym dzieci w szpitalu, może zaobserwować ich obawy, reakcje na diagnozowanie, leczenie. Poprzez zabawę można przygotować dziecko do badań, zabiegu operacyjnego.

Podczas odwiedzin w szpitalu należy zachęcać rodziców do zabaw z dziećmi, stwarzać im do tego warunki. Ważne jest też organizowanie zabaw dzieciom w starszym wieku i czuwanie nad ich przebiegiem.

Nauka, rozumiana jako typ działalności, oznacza zamierzone uczenie się, czyli czynności podejmowane w celu zdobycia czy utrwalenia określonych wiadomości lub umiejętności.

Początkowo dziecko nie jest zdolne do takiej aktywności. Uczy się w sposób niezamierzony, zdobywa wiadomości i umiejętności w toku zabawy jako jej uboczny skutek. Dopiero pod koniec wieku przedszkolnego dziecko usiłuje zapamiętać tekst wierszyka, piosenki, ćwiczy pewne umiejętności ruchowe — skakanie przez gumę, jazdę na rowerze.

Przechodzenie od zabawy do nauki powinno być stopniowe. Dziecko powinno się uczyć bawiąc, lekcje powinny być atrakcyjne, aby zachęcały do zdobywania wiedzy. Do zadań pielęgniarki pracującej w szkole należy określenie i dbanie o optymalne warunki do nauki i wypoczy nku, np. określenie, czy sale lekcyjne odpowiadają wymaganiom higienicznym: wysokość ławek, rozstaw ławek, oświetlenie naturalne i sztuczne, stan sanitarno-higieniczny szkoły, bezpieczeństwo w szkole i na terenie wokół szkoły. Ważna jest też higiena procesu nauczania, równomierność rozłożenia zajęć w ciągu tygodnia, odpowiednie rozłożenie przedmiotów, przerwy śródlekcyjne i międzylekcyjne. Rodzice powinni otrzymać wskazówki odnośnie do pracy umysłowej dziecka w domu: mikroklimatu pomieszczenia, oświetlenia (z lewej strony), pozycji ciała, ciszy, spokoju, stosowania przerw w nauce.

Praca, podobnie jak nauka, jest podejmowana w celu uzyskania jakiegoś efektu, który odznacza się użytecznością społeczną. Polega na świadomym przeobrażeniu otaczającej rzeczywistości w celu zaspokojenia potrzeb własnych i innych ludzi. Człowiek spędza w pracy ok. ty₃ swojego czasu, dlatego ważne jest, aby nie wpływała ona ujemnie na zdrowie.

Ogólnie pracę można podzielić na fizyczną i umysłową, chociaż każdemu rodzajowi pracy towarzyszy świadome działanie, tak więc każda praca fizyczna ma elementy pracy umysłowej.

Praca zawodowa może mieć dla zdrowia niepożądane konsekwencje. Potencjalne zagrożenia mogą wywoływać czynniki fizyczne (hałas, wibracja, pyły), chemiczne (benzen, ołów, rtęć), biologiczne (bakterie, wirusy), obciążenie psychiczne wiążące się z pośpiechem, koniecznością odbierania i szybkiego reagowania na bodźce.

Pielęgniarka powinna poznać warunki, w jakich pracują jej podopieczni, uzyskać informacje o technologii produkcji i czynnikach szkodliwych występujących na stanowiskach pracy, znać normy i przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, znać problemy zdrowotne osób pracujących w różnych zawodach.

Przy wykonywaniu pracy umysłowej ważne jest przestrzeganie ogólnych zasad, lj.:

•    optymalna temperatura w pomieszczeniu powinna wynosić 18-20°C, a wilgotność 50-70%,

•    źródło światła o mocy 70 W powinno być umieszczone z lewej strony,

•    wygodne i funkcjonalne ubranie nie powinno uciskać naczyń krwionośnych szyi,

•    spokój i cisza ułatwiają koncentrację uwagi.

•    należy zachować odpowiednią pozycję ciała — dostosowanie krzeseł i biurek do wymiarów osoby pracującej,

•    często zmieniać pozycję ciaia, stosować przerwy na gimnastykę.

Szczególną grupą podopiecznych, na której aktywność należy zwrócić uwagę, są osoby starsze. Ważne jest, aby pacjent nie był zbyt długo unieruchomiony, gdyż powoduje to negatywne konsekwencje dla jego zdrowia. Określono, że 2-3 tygodnie unieruchomienia zmniejszają czasami bardziej wydolność fizyczną niż kilka lat w przebiegu naturalnego procesu starzenia się. Obserwuje się zwiększone wydalanie wapnia z moczem, co świadczy o utracie wapnia z kości i sprzyja kamicy nerkowej (szczególnie w ciągu pierwszych 3 dni), nasilają się procesy kataboliczne stanowiące podłoże zaników mięśni (w ciągu następnych 4 dni), zmniejsza się liczba krwinek czerwonych oraz odporność (w drugim tygodniu). Skutki to: zanik mięśni, osteoporoza, przykurcz ścięgien, wzrost ryzyka zakrzepowego zapalenia żył i zapalenia pluć. (idy unieruchomienie jest niezbędnym elementem leczenia (np. złamanie szyjki kości udowej), ważne jest zapobieganie powikłaniom przez prawidłowe ułożenie, zmianę pozycji, ćwiczenia oddechowe, masaże, ćwiczenia izometryczne, ćwiczenia bierne i czynne, gdy jest to możliwe (patrz podrozdz. 9.5.4 i 9.5.5).

Zdruwi ludzie w starszym wieku powinni być świadomi przestrzegania właściwych proporcji między snem, wypoczynkiem, aktywnością. Niejednokrotnie pielęgniarka powinna im podpowiedzieć, jakie formy aktywności i wypoczynku mogą

829