SA400023

DAWNE WOJSKO POLSKIE OD PIASTÓW DO JAGIELLONÓW

ców, postanowił wykorzystać tę okazję dla rozszerzenia panowania niemieckiego na wschodzie. Wszedł w tym celu w kontakt z cesarzem i papieżem, a następnie zaczął sprowadzać z Niemiec do ziemi chełmińskiej coraz większe zastępy rycerzy. Nie ograniczył się przy tym do pomocy w obronie północnej granicy Mazowsza, lecz od 1230 r. rozpoczął systematyczny podbój kraju Prusów.

Rozporządzając lepszym uzbrojeniem i techniką wojenną oraz postępując z twardą bezwzględnością i okrucieństwem, Krzyżacy podbili w latach 1230-1283 cały kraj Prusów, zakładając na jego terenie własne, dobrze zorganizowane państwo o charakterze wojskowym.

Organizacja państwa i wojska krzyżackiego

Na czele zakonu stał wielki mistrz, któremu podlegali mistrzowie prowincjonalni: pruski, inflancki i niemiecki. Wielki mistrz przebywał początkowo w Wenecji, a w 1309 r., po podboju przez Krzyżaków Pomorza, przeniósł swą stolicę do Malborka, gdzie spełniał równocześnie funkcje mistrza prowincjonalnego pruskiego. W jego otoczeniu znajdowali się dostojnicy zakonni. Stanowili oni radę przyboczną wielkiego mistrza i zarządzali poszczególnymi dziedzinami gospodarki i administracji. Państwo krzyżackie było podzielone na komturie, w których władzę wojskową i cywilną sprawowali komturowie.

Siły zbrojne Krzyżaków opierały się przede wszystkim na doborowej kadrze, którą stanowili bracia zakonni, dobrze uzbrojeni i zdyscyplinowani. Obok nich do służby rycerskiej obowiązani byli wszyscy świeccy panowie feudalni, mający swe posiadłości na terenie państwa krzyżackiego, a także wójtowie miejscy i sołtysi wiejscy, w razie zaś powołania pospolitego ruszenia, również chłopi i mieszczanie.

Oprócz tego zakon, rozporządzając znacznymi sumami pieniężnymi, wyciśniętymi z poddanych nie tylko na terenie ziem pruskich, lecz również w swych olbrzymich majątkach rozsianych po całej Europie, chętnie posługiwał się żołnierzem najemnym, werbowanym najczęściej na zachodzie. Znaczną wreszcie rolę w armii krzyżackiej odgrywali tzw. „goście”, rekrutujący się spośród zachodnioeuropejskich rycerzy, którzy dla zdobycia łupów oraz w poszukiwaniu przygód przybywali na zaproszenie wielkich mistrzów, ażeby wziąć udział w toczonych przez zakon wojnach.

Wśród wojsk zakonu wyróżnić można jazdę | rycerską, uzbrojoną podobnie jak jazda polska tego okresu. Najlepiej uzbrojeni byli sami Krzyżacy i ich zagraniczni „goście”, słabiej pruscy panowie feudalni, wójtowie i sołtysi. Obok jazdy istniała używana głównie do obrony i zdobywania zamków piechota, rekrutująca się spośród chłopów; częs-^: to składała się ona z oddziałów najemnych.

Na wysokim poziomie stała u Krzyżaków sztuka fortyfikacyjna. Całe Prusy pokryli oni gęstą siecią niewielkich, ale silnie umocnionych zamków. Pozwoliło to stosunkowo nielicznym na tym terenie oddziałom krzyżackim na utrzymanie w uległości znacznie liczniejszej, wrogo do najeźdźców ustosunkowanej ludności podbitej.

W ten sposób w ciągu 50 lat wyrosła na północ od granic ówczesnej Polski groźna potęga, której agresywna polityka zaciążyła na kilka wieków na losach naszego państwa.

2. ORGANIZACJA SIŁY ZBROJNEJ

W okresie narastania niebezpieczeństwa niemieckiego, zagrażającego od zachodu ze strony

Wojownicy Konrada Mazowieckiego

22