Scan0038 (13)

metod badawczych, wykorzystywanych do jej dalszego rozwoju, czyli dysponuje swoistą metodologią badań. Pedagogika również posiada własną metodologię badań. „A co to jest metodologia badań?” — zapytuje. Zwraca się do studentów: „Kto powie?” Wstaje student Z. P., rozgląda sdę po sali i odpowiada w ten'sposób: „Pojęcie ■ «metodologia» składa się z dwóch wyrazów greckich: „methodos” — badanie i „logos” — nauka. Tak więc metodologia jest to nauka o pracy badawczej”. Nauczyciel akademicki: „Doskonale, proszę kontynuować swoją wypowiedź”. Student Z. P.: „Ja już skończyłem”.

Godz. 12,@8. Nauczający: „Proszę zatem uważać”. Po zastanowieniu się podaje bardzo wolno treść wykładu. „Metodologia • jest to nauka o metodach badania naukowego, o skutecznych' sposobach dociekania ich wartości poznawczej. W skład tej gałęzi wiedzy, obok metod badań, wchodzą metody myślenia (tj. takie operacje myślowe, jak: indukcja, dedukcja, analogia, analiza, synteza, porównywanie, przeciwstawianie, dowodzenie, wnioskowanie), metodyka badań .naukowych i inne zagadnienia dotyczące pracy naukowo-badawczej. Oczywiście, metoda badawcza oznacza świadomy i konsekwentnie stosowany sposób . rozwiązywania problemu naukowego. Natomiast metodyka badań zawiera określone zasady, reguły i sposoby postępowania badawczego”. Większość studentów uważnie słuchając prowadzi notatki.

Godz. 12,38. Prowadzący zajęcia oznajmia, że przechodzi do omówienia pierwszego zagadnienia wykładu: „Filozofia marksistowska a badania pedagogiczne”. Po krótkim przypomnieniu znaczenia podstawowych kategorii filozoficznych nauczyciel akademicki wyjaśnia, że materializm dialektyczny stanowi narzędzie metodologicznego działania dla prowadzących badania w zakresie różnych dyscyplin naukowych. „Nie pretendując do zastępowania nauk szczegółowych — podkreśla — materializm dialektyczny wskazuje przedstawicielom wszystkich dziedzin wiedzy przewodnie idee światopoglądowe i metodologiczne, uzbraja 'ich w jednolitą i konsekwentnie naukową teorię poznania oraz uniwersalną, prawidłową metodę badania obiektywnej rzeczywistości. Materializm dialektyczny jest więc zarówno światopoglądem, jak i metodą poznania 'i działania”.

Godz. 12,45. Posługując się pytaniem: „Czym właściwie jest naukowa metoda?” nauczyciel akademicki wyjaśnia: „Naukowa metoda badania nie jest dowolnym tworem umysłu ludzkiego, ponieważ nie sprowadza się ona jedynie do prostego zespołu technicznych czynności w badaniu. Prawidłowa metoda stanowi odbicie obiektywnych praw rządzących materialną rzeczywistością. Z tego .wynika, że poznanie naukowe, aby odzwierciedlało prawdę, musi w całym procesie badawczym, przechodząc z jednego etapu do drugiego, kierować się takimi samymi iprawami, jakie rządzą badaną rzeczywistością. Naukowa metoda badania opiera się więc na zastosowaniu w procesie poznania najbardziej ogólnych praw rozwoju obiektywnej rzeczywistości, a wiedzę o tych prawach daje dialektyka marksistowska”. Po omówieniu tego zagadnienia, prowadzący zajęcia poleca studentom zanotować jedno zdanie z pracy F. Engelsa pt. Dialektyka przyrody (s. 32). Dyktuje: „Dielektyka jest dla -dzisiejszego przyrodoznawstwa najważniejszą formą myślenia, tylko bowiem ona stanowi analogon, a przeto metodę wyjaśniania tam, gdzie chodzi o występujące w przyrodzie procesy rozwojowe, o najogólniejsze związki, o przejścia z jednej dziedziny badań do drugiej”.

Godz. 12,51. Prowadzący wykład zwraca się do studentów: „Jaką rolę odgrywa materializm historyczny w metodologii badań pedagogicznych?” I odpowiada: „Materializm historyczny jako nauka o społeczeństwie ludzkim i ogólnych prawach jego rozwoju, stanowiąc konkretyzację materializmu dialektycznego w zastosowaniu do życia społecznego, jest jednocześnie naukową metodą badania wszelkich zjawisk społecznych, w tym również procesów dydaktyczno-wychowawczych”. Następnie przypomina zasadnicze definicje filozoficzne stanowiące podstawę metodologiczną badań pedagogicznych. Przytacza więc definicję materii i świadomości oraz definicję bytu społecznego i świadomości społecznej. Studenci pilnie notują podawane im treści wykładu. Na sali względny spokój.

Godz. 13.00. Po krótkim wyjaśnieniu — opartego na niektórych przykładach z życia — stosunku bytu społecznego do świadomości społecznej nauczyciel akademicki stwierdza, że podobnie jak materializm dialektyczny stanowi podstawę metodologiczną dla wszystkich nauk szczegółowych, tak materializm historyczny wytycza drogę postępowania badawczego uczonym w zakresie społecznych dyscyplin naukowych. „A zatem — rozwija tę myśl — pedagodzy .nie stosujący w pracy naukowo--badawczej metody materializmu historycznego, nie będą mogli prawidłowo orientować się w nader złożonej różnorodności zjawisk dydaktyczno-wychowawczych. Tylko bowiem metoda materializmu historycznego daje pedagogom, zajmującym się

71