s 52 53

52 ROZDZIAŁ 2

są budżety. Budżet państwa jest uchwalany w drodze ustawy budżetowej, a budżety jednostek samorządu terytorialnego są przyjmowane przez ich organy uchwałodawcze w formie uchwały.

Państwo programuje swój rozwój, opracowując plany długo- i średniookresowe. Współcześnie jednym z najważniejszych dokumentów planistycznych jest Narodowy Plan Rozwoju (NPR) przyjęty w drodze ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.¹ Akt ten określa strategię społeczno-gospodarczą kraju oraz wielkość środków publicznych zarówno krajowych, jak i wspólnotowych zaangażowanych w jego realizację². W ramach NPR realizuje się programy operacyjne. Na poziomie centralnym są to sektorowe programy operacyjne, a na poziomie regionalnym Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego. Drugim dokumentem uchwalonym przez Radę Ministrów, który formułuje samą strategię rozwoju regionalnego, będącą częścią strategii rozwoju społeczno-gospodarczego, jest Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego (NSRR)^{3 4}. Duże znaczenie dla prowadzenia polityki rozwoju województwa ma strategia rozwoju województwa. Jest przyjmowana w drodze uchwały sejmiku województwa, a wprowadzana w życie poprzez realizację programów wojewódzkich (art. 11 ust. 2 u.s.w.). Zgodnie z zasadą programowania strategia rozwoju województwa powinna być spójna z innymi dokumentami planistycznymi, zwłaszcza z NPR, co stanowi warunek właściwego wykorzystania środków dostępnych w ramach funduszy europejskich.

Prawo zwyczajowe

Prawo zwyczajowe nie należy do katalogu źródeł prawa, lecz może mieć znaczenie w stosowaniu prawa. Prawo zwyczajowe powstaje przez faktyczne i jednolite przestrzeganie pewnych reguł zachowania przez dłuższy okres (consuetudo) i przekonanie, że reguły te są prawnie obowiązujące (opinio iuris)^m. Współcześnie rola prawa zwyczajowego nie jest szczególnie duża, chociaż nadal podkreśla się jej znaczenie w prawie międzynarodowym⁵.

53

ŹRÓDŁA PRAWA

i" »|i,riem „prawo zwyczajowe” wiąże się pojęcie „zwyczaj”. Zwyczaj naj-• c m iej bywa utożsamiany z pewną długotrwałą, równomierną praktyką. = ' ogólną rolę należy przypisać tym zwyczajom, do których stosowania "(I -vłają przepisy prawa. Na przykład art. 14 ustawy o ogłaszaniu aktów hmi nulywnych stanowi, że „przepisy porządkowe ogłasza się w drodze ob-«i. szczeń, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie”.

Orzecznictwo

W licznych publikacjach podkreśla się znaczenie orzecznictwa organów u Im i lustracyjnych i sądów powszechnych, w szczególności przy wykładni i 'i rpisów prawa i stosowaniu ich w praktyce⁶. Chociaż w sensie formalnym ■■i 'T/.nictwa nie zalicza się do kategorii źródeł prawa, to jednak faktycznie i ii nowi ono znaczną pomoc w stosowaniu przepisów prawa. Na przykład i ' li dyrektor szkoły stosuje inną wykładnię przepisów niż ogólnie przyję-• | linię orzeczniczą, musi liczyć się z tym, że w przypadku zaskarżenia jego ■ i' eyzji zostanie ona uchylona.

l i udno jest w sposób zbiorczy podsumować charakter swoistych, innych tódeł prawa. Z pewnością trzeba zauważyć, istnienie dużej ich ilości, istotnego wpływu na regulację stosunków społecznych oraz pozostawanie ich i "/a konstytucyjnym podziałem na źródła prawa powszechnie obowiązu-i |tvgo i wewnętrznego.

1

   Ustawa o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr 116, poz. 1206), obecnie wdrażany jest kolejny Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013.

2

   Zob. D. Kurzyna-Chmiel, Europejska polityka regionalna - aspekty prawne (w:) Rozwój Euroregionu Beskidy II. Materiały konferencyjne, Żylina 2003, Bielsko-Biała 2003, s. 104-111.

3

   Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego (NSRR). Dokument przyjęty przez rząd 28 grudnia 2000 r. (http//:www.nsrr.gov.pl).

4

   Zob. F. Studnicki, Działanie zwyczaju handlowego w zakresie zobowiązań z umowy, Kraków 1949, s. 5; J. Nowacki, Z. Tobor, Wstęp do prawoznawstwa..., s. 135-137.

5

   Zob. J. Nowacki, Z. Tobor, Wstęp do prawoznawstwa..., s. 137, oraz podana tam literatura.

6

^|,,n E. Ochendowski, Prawo administracyjne..., s. 142; J. Nowacki, Z. Tobor, Wstęp dopra-woznawstwa..., s. 204 i n.