s 66 67

ROZDZIAŁ 3

66

Prawo do opieki przedszkolnej

Kolejny etap reformy systemu oświaty wprowadza szczególnie dużo istotnych zmian w organizacji opieki przedszkolnej. Przede wszystkim dostrzeżono pogłębiającą się zapaść tej formy kształcenia, która nastąpiła po 1990 r. w wyniku przekazania przedszkoli gminom. Od tego momentu rozpoczęła się masowa ich likwidacja, szczególnie na terenach wiejskich i w małych miasteczkach, gdzie liczba tych placówek spadła aż o 50% - z 5,2 tys. w roku szkolnym 1990/1991 do 2,6 tys. w roku szkolnym 2005/2006. Doprowadziło to do sytuacji, w której gdzie sześcioletnie dzieci uczęszczały głównie do oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych, nieraz położonych daleko od ich miejsca zamieszkania. Niewiele lepsza sytuacja była w miastach, gdzie zamknięto około 30% przedszkoli, w roku szkolnym 1990/1991 ich liczba wynosiła 7 tys., a w 2005/2006 - 5 tys.¹

Resort edukacji podjął kroki w celu upowszechniania wychowania przedszkolnego. Po pierwsze, obniżono rok rozpoczęcia edukacji przedszkolnej. Już od 1 września 2009 r. dzieci w wieku pięciu lat będą miały prawo (jeszcze nie obowiązek) rocznego przygotowania przedszkolnego, a gmina - obowiązek zorganizowania bezpłatnego transportu i opieki podczas przewozu, jeżeli droga dziecka do przedszkola, zespołu lub punktu przedszkolnego będzie dłuższa niż 3 km.

Podstawową formą realizowania wychowania przedszkolnego są przedszkola i oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych. Przedszkole jest instytucją opiekuńczo-wychowawczą dla dzieci w wieku od trzech do sześciu lat. Zgodnie z art. 14 ust. 1 u.s.o.: „Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci w wieku 3-6 lat”. Przedszkola mogą być publiczne i niepubliczne. Według art. 6 ust. 1 u.s.o. przedszkole publiczne:

•    prowadzi bezpłatne nauczanie i wychowanie w zakresie podstawy programowej wychowania przedszkolnego,

•    przeprowadza rekrutację dzieci zgodnie z zasadą powszechnej dostępności,

•    zatrudnia nauczycieli mających wymagane prawem kwalifikacje.

Inne niż jednostki samorządu terytorialnego osoby fizyczne bądź prawne ubiegające się o założenie przedszkola publicznego muszą otrzymać zezwolenie właściwej gminy (art. 58 ust. 4 u.s.o.). Wniosek o udzielenie tego zezwolenia należy złożyć w terminie do 30 września roku poprzedzającego rok, w którym ma nastąpić uruchomienie przedszkola (za zgodą wójta,

67

PODSTAWOWE WOLNOŚCI I PRAWA W DZIEDZINIE OŚWIATY

ni mistrza lub prezydenta miasta można ten termin przedłużyć). Inaczej i w przypadku zakładania przedszkoli niepublicznych, ustawa o systemie • laty nie wymaga bowiem trybu uzyskiwania zezwolenia, a jedynie wpisu l'' ewidencji prowadzonej przez gminę.

Wychowanie przedszkolne może mieć charakter fakultatywny lub ob-iiuiiloryjny. Pierwszy z nich zależy od woli rodziców i opiekunów, którzy "dnie z własnymi oczekiwaniami i możliwościami decydują o tym, czy niego skorzystają. Dotyczy wówczas dzieci w wieku od trzech do pięciu Im i Ma ono również wymiar obligatoryjny, gdy obejmuje dzieci sześcioletni* /godnie z art. 14 ust. 3 i 3a u.s.o.: „Dziecko w wieku 6 lat obowiązane i .1 odbyć roczne przygotowanie przedszkolne w przedszkolu albo wod-l/i.łlc przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej. Obowią-l.o którym mowa w ust. 3, rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego i lym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat (...)”. Obowią-I przedszkolny, zgodnie z nowelizacją ustawy o systemie oświaty z dnia lipca 2008 r., można także wypełniać za granicą, w tym na podstawie

■    mów międzynarodowych lub porozumień o współpracy bezpośredniej fiiwieranych przez szkoły, jednostki samorządu terytorialnego, organy administracji rządowej lub w ramach programów edukacyjnych Unii Euro-i f.kiej (art. 16 ust. 5b u.s.o.). Wspomniany obowiązek ustawowy można iównież realizować w naszym kraju przy przedstawicielstwach dyploma-i /nych innych państw.

Istnieje również możliwość odbycia obowiązkowego wychowania przed--1 nlncgo w formie edukacji domowej. Na wniosek rodziców dyrektor ob-m lowej, podstawowej szkoły publicznej (a nie dyrektor przedszkola) może ■ Irodzę decyzji administracyjnej zezwolić na spełnianie obowiązku przed-kolnego poza przedszkolem lub oddziałem przedszkolnym w szkole podia wowej i wskazać jego formy, uwzględniając konieczność uzyskania przez .1/u cko przed rozpoczęciem spełniania obowiązku szkolnego opinii porad-. 111 isychologiczno-pedagogicznej.

Minister właściwy do spraw oświaty przygotował rozporządzenie mające

■    Hi celu indywidualną organizację obowiązkowego, rocznego wychowania przedszkolnego¹⁵⁷. Forma ta jest zastrzeżona tylko dla dzieci o złym stanie

• Irowia, które otrzymały właściwe orzeczenie poradni psychologiczno-pe-A n-ogicznej. Zajęcia prowadzone sąz dzieckiem przez jednego nauczyciela pi/i*dszkola lub szkoły podstawowej, w której zorganizowane są oddziały

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie • obu i trybu organizowania indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania .Is/kolnego i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz. U. Nr 175, poz. 1086).

1

Zob. http://www. gazetaprawna.pl/artykuły/25637.