Studenci, stażyści i doktoranci, którzy odbywają praktyki w firmie lub prowadzą działalność badawczą w ramach otrzymanych tematów prac promocyjnych są postrzegani jako cenne źródło informacji. Dysponując dużą wiedzą, nowym spojrzeniem na współczesne uwarunkowania rynkowe studenci, stażyści i doktoranci mogą dostarczać wielu cennych informacji. Szczególnie pomocne mogą być wyniki prowadzonych przez nich badań porównawczych, analiz statystycznych, rezulta-ly prac koncepcyjnych. Przy korzystaniu z tego typu źródła trzeba oczywiście zachować ostrożność i dyskrecję, bowiem zgromadzony materiał badawczy stanowi własność twórcy i podlega ochronie.
Wywiady wstępne z kandydatami do pracy, zwłaszcza opuszczającymi swoje poprzednie miejsca pracy, stanowią w opinii ekspertów kopalnię infonnacji o pierwszorzędnym znaczeniu. Przestrzegając prawa o zakazie nieuczciwej konkurencji i werbunku, zawsze można rekrutować personel interesującego nas przedsiębiorstwa. Na podstawie ich oceny można poznać stosunki panujące w konkurencyjnej firmie, relacje handlowe, kierunki zmian, sposób produkcji oraz dokonać analizy szeregu innych interesujących zjawisk.
Wszystkie spotkania, stanowiące okazję do poznawania ludzi z różnych organizacji (komitety normalizacyjne, międzybranżowe związki zawodowe, różne komisje eksperckie itp.), są dobrym źródłem informacji. Trzeba zachęcać wszystkich pr acowników do uczestniczenia w tego typu przedsięwzięciach, choćby tylko po to, ,ihy zdobywać wiadomości. Należy przy tym wskazać, na fakt, że wiedza pracowników stanowi cenny kapitał organizacji. Dlatego wiele organizacji (przedsiębiorstw, firm, korporacji) zawdzięcza swoje sukcesy pracownikom, którzy na wła-•ncj wiedzy zbudowali najpierw podstawy a potem filary firmy.
Wśród praktyków zarządzania utarło się przekonanie, że w wielkich przedsiębiorstwach 80% informacji poszukiwanych przez menedżerów znajduje się na miejscu, w firmie. Problem jednak polega na odnalezieniu stosownych informacji i dlatego często łatwiej jest poszukać ich na zewnątrz przedsiębiorstwa. Warto, więc • większą uwagą traktować ochronę wewnętrznych źródeł infonnacji. Zwłaszcza pra i owników mających częste kontakty z otoczeniem organizacji, w tym szczególnie zaopatrzeniowców, handlowców, dyrektorów. Sprawą podstawową jest tworzenie wewnętrznej sieci powiązań personalnych zapewniającej ochronę posiadanych informacji oraz ustalenie poziomu niewiedzy organizacji, a w związku z tym okre ■ lenie jej potrzeb informacyjnych.
Lista źródeł informacji nie jest oczywiście zbiorem zamkniętym. W sferze in lormncji nieformalnych każdy z pracowników organizacji ma swoje sposoby nn po/yskanie nowej wiedzy: kuzyna lub kolegę z wojska, znajomego poznanego przypadkowo podczas długiego lotu samolotem, sympatycznego rozmówcę z po eii|gu czy towarzysza ze stażu naukowego, wspólnego seminarium, itp. Trzeba podkreślić, że w dobie walki o informacje każde nowe źródło zgodne z zasadami prawa i moralności, jest okazją do pozyskania nowych informacji .
I >/inlalność rozpoznawcza zmierzająca do zdobywania, gromadzenia i rozpo-■ liniania danych została podzielona na podstawie zasad obowiązujących \ I (). Uwzględniając odrębność źródeł informacyjnych wyszczególniono na-i '• i|i|i'c rodzaje100: rozpoznanie z dostępnych źródeł, rozpoznanie osobowe, aku-
■ ' nt radioelektroniczne, obrazowe, radarowe, sygnałowe i pomiarowe. Dla i poznawczych wskazana jest ogólna charakterystyka poszczególnych źródeł 1 • ni.H |i w rozpoznaniu wojskowym101.
■1 poznanie z dostępnych/otwartych źródeł (Open Source Intelligence - OSINT) -1 "l/.ij rozpoznania oparty jest na gromadzeniu informacji ze źródeł dostępnych
.....publicznej, takich jak prasa, radio, telewizja, Internet. Stosowane na świecie
•" imlowania prawne zmierzające do zapewnienia swobody środkom masowego
■ l i ii powodują, że systemy takie jak Internet stanowią szybko rozwijające się 1 •• " dostępne źródła informacji. Rozpoznanie z dostępnych źródeł dostarcza
> idzie podstawowych informacji, w niektórych przypadkach bezpośrednie l" • loi/y telewizyjne z miejsca zdarzeń mogą być źródłem danych bieżących, dotyczących aktualnej sytuacji.
• poznanie osobowe {Humań Intelligence - HUMINT) polega na pozyskiwa-iiiloinmcji zdobytych, zgromadzonych i dostarczonych przez źródła osobowe.
1 /rodeł rozpoznania osobowego jest bardzo duży, przyjmuje się, że każda 1 i mowno wojsk własnych jak i strony neutralnej lub przeciwnej może być • H, im informacji. Elementami rozpoznania osobowego są: patrole rozpoznawcze, i posterunków obserwacyjnych, specjaliści analizujący elementy wyposażenia i nikn i przesłuchujący jeńców, badający zdobyte dokumenty, oficerowie pro--> 1 t* \ odprawy, z załogami samolotów i okrętów podwodnych, zespoły łączni-■ .kortowe, tłumacze i obserwatorzy wojskowi. Na poziomie strategicznym mnę niektórych źródeł osobowych wykracza poza kompetencje rozpoznania i i owego. W związku z powyższym w tym wypadku często stosuje się termin .....id osobowy.
• poznanie akustyczne {Acoustic Intelligence - ACINT) to działalność, w któ-i '1111'i linieje są pozyskiwane poprzez zdobywanie, gromadzenie i przetwarzanie
' <- li wywodzących się ze zjawiska fali dźwiękowej. Przykładem takich właśnie
■ i I informacji mogą być hydrofony, sonary i dźwiękowe systemy rozpoznania I* in p.kiego. Urządzenia te mogą być pasywne, przechwytując nadawany dźwięk,
1 tkiyw ne transmitując sygnały dźwiękowe i odbierające echo. Ponadto w za-1 i ■ 11 ud sposobu zamontowania urządzenia, mogą być stacjonarne lub mobilne.
poznanie obrazowe (hnagery Intelligence IMINI). W tym rodzaju rozpo-" uiiii Informacje rozpoznawcze pochodzą ze zdjęć fotograficznych, przyrządów
r Vullimild, Inlrlllyion <• Inpruir support oppmllon, Helsinki 2000, n, Vt M Wi/OMok, < >iy.tini iii /u ,vi',v/itmii rorpoznaniu vr opnncjorli pokp/owyeli, AON, Wms/nwn