Scan71

Inie kształtowane, a w końcu oceny wpływu poszczególnych zdarzeń na inne zdarzenia (np.: realizacja zadań przez lokalne przedsiębiorstwa umożliwia wprowadzenie do sprzedaży nowego, zmodyfikowanego produktu).

Ranga przywiązywana do kolejnych etapów analizy zależy od przyjętej metody pisania scenariuszy. Możliwe są tu dwa podejścia. Pierwsze to budowanie scenariuszy w postaci zbioru zdań prospektywnych. Scenariusze te przedstawiają obecną tendencję kształtowania się parametrów przeniesioną w przyszłość. Wychodzi się tu z założenia, że i w przyszłości będą dominować te same tendencje, które kształtują obecną sytuację (np.: wzrost gospodarczy). Są to tzw. scenariusze standardowe lub scenariusze bez niespodzianek. Drugie podejście można określić jako retrospektywne. Punktem odniesienia jest tu pewien moment w przyszłości. Tak, więc punktem wyjścia jest określenie pożądanych stanów przyszłości, najczęściej w postaci zbioru przyszłych celów ( np.: przejęcie klientów z zachodniego obszaru kraju - w jaki sposób?). Scenariusz, zatem w tym przypadku obejmuje ciąg zdarzeń i relacji między nimi, łącząc pożądaną przyszłość z istniejącą teraźniejszością.

Wobec powyższego można stwierdzić, że cechą wspólną dla obu podejść jest rozpoznawanie teraźniejszości. Różnice między nimi wynikają z przyjmowanych systemów wartości i postrzegania rzeczywistości. Scenariusze prospektywne tkwią silnie w teraźniejszości, podczas gdy retrospektywne dotyczą wszystkich faz procesu projektowania.

Efektywność techniki scenariuszy zależy w znacznym stopniu od rozpatrywanego problemu. Trudno ją określić, wprost, ponieważ na efekty wpływa wiele różnorodnych czynników (szczególnie wartość posiadanych zasobów informacyjnych o konkurencji). Jest to technika bardzo pomocna w uzyskiwaniu odpowiedzi m.in. na pytania: jak będzie zachowywał się system (rozumiany jako określona firma konkurencyjna), jeżeli zmienią się warunki zewnętrzne? oraz co się stanie, jeżeli nastąpi określona sytuacja w trakcie rozwoju systemu? Za jej pomocą można rozpoznawać możliwe warianty przeszłości, z których żaden nie musi zostać zreali

348

zowany .

Techniki twórczego myślenia

Jest kilka metod i technik sprzyjających twórczemu myśleniu³⁴⁹. Podczas genc rowania wariantów, w tym także wariantów działania konkurencyjnego przedsię biorstwa można stosować metody heurystyczne. Wynika to głównie z tego, i/ „heurystyka” bywa określana jako dyscyplina zajmująca się metodami rozwiązywania problemów w warunkach niepełnej informacji, a taką właśnie sytuacją pro blemowąjest na przykład ocena sytuacji w konkurencyjnej firmie. W podejściu heurystycznym wspomniany niedostatek informacji kompensowany jest intuicją oceniającego. Dlatego zapewne metody heurystyczne są coraz częściej wykorzy

■^M8 Trzeba pamiętać, ż,c tylko konkurencyjna firma lak nupinwdę /na swojo własne plany, pi a cownioy wywiadu gospodarczoKo oktrlląjii Jedynie prawdopodobieństwo /alslnleula okirjUonyili

stywane w praktycznej działalności zespołów prognozujących rozwój sylun w warunkach ryzyka. Wynika to głównie z tego, że charakteryzują się nickonwc cjonalnym podejściem do problemu, szerokim zakresem zastosowania i co mijwi niejsze ograniczonością czasową, w której następuje znalezienie rozwiązania,

W literaturze przedmiotu podkreśla się, że metody heurystyczne, określone ko metody twórczego rozwiązywania problemów, są stosowane zarówno w cyl podejmowania decyzji jak i prognozowaniu³⁵⁰. Nazwa „metody henry,styc/u pochodzi od greckiego słowa heurisko - znajduję, odkrywam. Zatem heuryslykn umiejętność wykrywania nowych faktów i relacji między faktami oraz doeluub nia w ten sposób do nowych prawd. Z kolei prognozowanie heurystyczne (o |>i i widywanie nowych obrazów rzeczywistości, niekoniecznie dających się opiuu' pomocą analizy przeszłości. Metody heurystyczne nazywane są również intuii¹ nymi, bo opierają się głównie na intuicji i wyobraźni oraz dużej wiedzy i dośwui czeniu ekspertów. Z powyższego stwierdzenia wynika, że prognozujący przy.-działanie konkurencji pracownicy wywiadu gospodarczego, muszą być dośwm czonymi i wyszkolonymi specjalistycznie fachowcami w swojej branży.

Kryterium wiedzy i doświadczenia stanowi o doborze ekspertów/speejnlisti do oceny zgromadzonych faktów. Ekspert to osoba, która ze względu na \\\« specjalność naukową i osobowość, została zaproszona do udziału w spotkaniu n jącym wygenerować prognozę rozwoju sytuacji. Założeniem głównym metod lu rystycznych jest teza, że trafność sądów grupowych jest wyższa niż okspeih indywidualnych. Z punktu widzenia wywiadu gospodarczego istnieją dwa rod/, ekspertów: posiadający wiedzę ogólną z zakresu zarządzania czy gospodarki i i cjaliści w danej branży. Udział w intuicyjnym prognozowaniu powinni brać je< i drudzy. Rozróżnia się przy tym dwa sposoby angażowania ekspertów: syn Iryczny (kilku ekspertów rozwiązuje ten sam problem - np.: wprowadzenie nov go produktu na rynek w warunkach silnej konkurencji) i asymetryczny (różni cl perci rozwiązują różne aspekty problemu). Liczebność oraz struktura gm ekspertów może być zróżnicowana.

W literaturze przedmiotu przeważa pogląd, iż grupy niejednorodne pod w/ględi reprezentowanych specjalności i doświadczenia są bardziej trafne w swoich opina mż grupy jednorodne. Nie są też odosobnione poglądy, aby grupy eksperckie skład •ię /. osób spoza branży, i najczęściej logików. Z Ścibiorek prezentuje pogląd, że .1 grupy powinien być następujący³⁵¹:

V specjaliści z danej dziedziny powinni stanowić 40 70%, y specjaliści z dziedzin pokrewnych 20-30%, y osoby nie związane z problemem 10 -30%.

Do najbardziej popularnych metod heurystycznych, opartych na opinii cksp lów, należy burza nur.y/nv i metoda delfleka.

IM)

l'ui

Aultn hlr\\ li , h h liuly llilil i\l\ v lir, Wlin/nWIt I