s018 (2)

ruchowej, ślizganie i potykanie się, zaburzenia wzroku i mimowolne drżenie. Szczególnie ostatnie dwa są ważnymi sygnałami ostrzegawczymi, których nie wolno lekceważyć. Jeżeli wędrujesz w gronie przyjaciół, to powinniście wypracować stałe tempo marszu. Dzięki temu wszelkie nietypowe zachowania członków grupy będą od razu widoczne. Kiedy dwa lata temu wędrowałem przez okręg Peak¹, natknąłem się na jeden z najbardziej jaskrawych przykładów lekceważenia zagrożenia hi-potermią, jaki kiedykolwiek zdarzyło mi się oglądać. Szliśmy z kilkoma przyjaciółmi górskim grzbietem, kiedy nagle zauważyłem jakieś niezwykłe ślady. Pogoda była fatalna, padał ulewny, zacinający deszcz i wiał silny wiatr. Widoczność spadła do kilku metrów. Właśnie chciałem się zatrzymać i sprawdzić, co takiego dziwnego jest w tych śladach, kiedy nagle zobaczyliśmy osobę, która je zostawiła. Była to kobieta w średnim wieku i przeciętnej budowy ciała, która ledwie powłóczyła nogami i miała wyraźne objawy postępującej hipotermii. Szła razem z grupą i została pół kilometra za nią. Kiedy dogoniliśmy pozostałych uczestników wycieczki, okazało się, iż przewodnik w ogóle nie zauważył tego, że została ona w tyle.

Postępowanie w wypadku pojawienia się objawów hipotermii. Leczenie hipotermii w warunkach terenowych jest o wiele trudniejsze niż podjęcie kroków, które mogą zapobiec jej wystąpieniu. Przede wszystkim należy zapobiec dalszemu wychładzaniu się ważnych organów wewnętrznych, a następnie stopniowo przywrócić ciału normalną temperaturę. Chorego trzeba ochronić przed wpływem czynników powodujących hipotermię i umieścić na przykład w namiocie, izolując skutecznie od podłoża. Byłoby dobrze, żeby wszedł on do śpiwora. Jeżeli chory ma przemoczone ubranie, korzystnie jest położyć nieprzemakalny podkład, na przykład torbę foliową, pomiędzy nim a izolującą warstwą śpiwora. Klasyczna metoda rozgrzewania polega na umieszczeniu w śpiworze razem z poszkodowanym osoby zdrowej i będącej w dobrej kondycji, która ogrzeje go ciepłem swojego ciała. Najlepszy efekt uzyskuje się przez bezpośredni kontakt skóry ze skórą. Jeżeli jesteś w stanie ogrzać namiot lub szałas za pomocą kuchenki, zrób to, ale pamiętaj o zapewnieniu odpowiedniej wentylacji. Jeżeli chory może pić, podawaj mu ciepłe i słodkie napoje.

Najważniejszym aspektem leczenia hipotermii jest to, żeby podnoszenie temperatury ciała chorego było stopniowe. Jeżeli ogrzejesz pacjenta zbyt szybko, możesz spowodować szok termiczny lub pogłębić objawy hipotermii. Może się tak stać dlatego, że kiedy opada temperatura ciała, naczynia krwionośne, którymi ciepła krew dopływa do kończyn, kurczą się, żeby zmniejszyć utratę ciepła. W ten sposób znaczna jego część zostaje zatrzymana w organach wewnętrznych. Jeżeli teraz gwałtownie ogrzejemy kończyny używając butelek z gorącą wodą lub ciepła ogniska, naczynia krwionośne rozszerzą się, pozwalając, żeby krew popłynęła normalnie. Ten nagły odpływ ciepłej krwi z organów wewnętrznych pogorszy tylko sytuację.

Klasyczny, mniej ważny problem, związany szczególnie z puszczańskim życiem w warunkach zimowych, polega na tym, jak rozgrzać ręce, które marzną, kiedy pracuje się na mrozie, na przykład budując schronienie. Zwykle co jakiś czas robi się przerwy, żeby ogrzać ręce przy ognisku, a kiedy poczuje się ciepło, wraca się do pracy. Oczywiście postępując w ten sposób zwiększa się tylko, z wyjaśnionych przed chwilą powodów, utratę ciepła. Najlepszym sposobem jest wsunięcie dłoni pod pachy lub między uda, gdzie się rozgrzeją i wróci w nich czucie, lecz nie stanie się to tak gwałtownie, jak kiedy ogrzewa się je przy ogniu. Kiedy chcesz się rozgrzać, wszystkie wysiłki skoncentruj na ogrzaniu organów wewnętrznych, brzucha i klatki piersiowej, ogrzanie kończyn pozostaw na później.

Skoro była mowa o hipotermii, powinniśmy również wspomnieć o odmrożeniach. Jak to już zostało powiedziane wcześniej, kiedy marzną kończyny, organizm ogranicza utratę ciepła, zmniejszając ilość dopływającej do nich krwi. Odmrożenie polega na zamarznięciu tkanek. Dochodzi do niego szybciej, kiedy organizm jest odwodniony. Krew staje się wtedy gęściejsza i nie może zwężonymi naczyniami krwionośnymi dotrzeć do odległych od serca rejonów ciała, takich jak palce rąk i nóg. Kiedy dostarczasz swojemu organizmowi wystarczającą ilość płynów, ciepła krew może łatwiej dopłynąć do tych rejonów ciała i rozgrzać je.

Udar cieplny. Do udaru cieplnego dochodzi wówczas, kiedy organizm nie może dostatecznie szybko oddać otoczeniu nadmiaru ciepła. Dzieje się tak najczęściej w warunkach wysokiej temperatury i wilgotności. Najprościej mówiąc ciało ulega przegrzaniu i odwodnieniu. Zdarza się to często uczestnikom ekspedycji, którzy pracują w miejscach położonych o wiele wyżej ponad poziomem morza, niż te, w których zazwyczaj przebywają, szczególnie wtedy, kiedy przeznaczono zbyt mało czasu na aklimatyzację. Udaru cieplnego można łatwo uniknąć nosząc lekką, przewiewną odzież i ograniczając ciężar niesionego bagażu. Przed rozpoczęciem dziennej aktywności wypij tyle wody, ile tylko możesz i wykorzystaj w pełni poranne i późne popołudniowe godziny, kiedy temperatura powietrza jest niższa. W południe zrób przerwę na sjestę.

Objawy udaru cieplnego to bóle głowy, nudności, zaczerwienienie twarzy, skurcze mięśni, a nawet pewna dezorientacja. Jeżeli nie zastosuje się odpowiednich środków, udar cieplny może się pogłębić. Może wtedy dojść do zatrzymania wydzielania potu, a czasem do zapaści. Postępowanie w wypadku wystąpienia objawów udaru cieplnego polega na umieszczeniu pacjenta w ocienionym, chłodnym miejscu, poluzowaniu ubrania, przykładaniu do kończyn mokrych ręczników i stopniowym podawaniu do picia czystej wody. Pod żadnym pozorem nie wolno dawać pacjentowi soli.

*

19

1

Okręg Peak (Peak District) - obszar górski położony w Anglii, w hrabstwie Derbyshire. Stanowi on południowy kraniec Penninów. W północnej części przeważają wrzosowiska na podłożu z gruboziarnistych piaskowców (najwyższe wzniesienie - Kinder Scout 636 m n.p.m ), zbudowany zaś ze skał wapiennych centralny płaskowyż rozcinają głębokie doliny. W 1950 roku utworzono Park Narodowy Okręgu Peak (The Peak District National Park - przyp. tłum.).