s02 (13)

Wioski kuter torpedowy typu MAS z dwoma torpedami parogazowyrai kalibru 533 mm

Łódź atakująca przechodziła przed dziobem okrętu (lub za rufą, w zależności od ustawienia desek rozporowych), a holowana mina uderzała w śródokręcie. Jak zwykle w takich przypadkach wiele zależało od treningu załogi oraz od szeregu innych warunków, jak np. falowanie morza. siła i kierunek wiatru, moment zaskoczenia, stosunkowo bliskie przejście łodzi atakującej przed dziobem lub tuż za rufą atakowanego okrętu. Tym sposobem łodzie, dostarczone na miejsce akcji przez okręt Wielikij Kniaź Konstantin, zatopiły lub poważnie uszkodziły w maju 1877 r. turecki monitor Selm, pancernik Iclaliye, bryg Osmaniye, a następnie monitor Asari Szevkat.

Wydarzenie to uważa się za pierwszy udany atak torpedowy, mimo iż holowana mina nie miała jeszcze nic wspólnego z samobieżną torpedą, pojmowaną w dzisiejszym tego słowa znaczeniu.

Za wynalazcę torpedy ¹ uważa się powszechnie Anglika inż. R. Whiteheada, który w 1866 r. zrealizował projekt, będący pierwowzorem potężnej i straszliwej w skutkach działania broni ofensywnej. Choć pierwowzór daleko odbiegał od współczesnej torpedy i przez kilka na-s^ępnych lat nie znalazł praktycznego zastosowania, to jednak pierwszy krok został zrobiony. Niewielu ludzi w owym czasie wierzyło, że ten niemrawy pocisk w kształcie cygara wprowadzi taką rewolucję do działań bojowych na morzu. Bo też ten prototyp i jego dane techniczne nie były imp>onujące. Miał on długość 3,66 m, średnicę 0,356 m, ładunek wybuchowy o wadze 16 kG i rozwijał prędkość zaledwie 6 węzłów, tj. 11,112 km/h. Całość ważyła 110 kG i mogła przebyć pod wodą od 200 do 400 m. Napęd stanowiła 1 śruba, którą obraca! silnik zasilany sprężonym powietrzem.

Whitehead pracował nadal nad udoskonaleniem swego wynalazku, a wykonane już egzemplarze sprzedawał wszystkim, którzy o to zabiegali. Szereg państw zakupiło jego torpedy nie tylko p>o to, aby wyposażyć w nie swoje okręty, lecz również w celu wykorzystania ich jako wzory do uruchomienia własnej produkcji. Tak postąpiła m.in. Rosja, która na podstawie zakupionych prototypów zleciła wykonanie własnych torped, o zwiększonym zasięgu, prędkości i sile niszczenia. Przekazano je następnie wspomnianemu por. Makarowowi do wykorzystania w walce z flotą turecką.

Pierwszymi jednostkami, które atakowały okręty nieprzyjacielskie torpedami, były kutry parowe Czesma i Sinop podporządkowane Makarowowi. W brawurowym ataku wykonanym 14 stycznia 1878 r. zatopiły one okręt turecki Intibah, o wyporności 700 ton. Dwie torpedy wyrzucone jednocześnie z obu atakujących kutrów rozerwały stojący na redzie okręt, który pękł na połowy i szybko poszedł na dno. Atakujące jednostki powróciły do swej bazy bez strat.

2

1

Torpeda swą nazwą wzięła prawdopodobnie od skonstruowanej w 1805 r. przez R. Fultona podwodnej broni — Torpedo, ochrzczonej tak od francuskiej nazwy ryby „torpille". Rybą tą Jest gatunek węgorza z narządem elektrycznym w okolicy ogona, którym we własnej obronie razi nieprzyjaciół elektrycznością.