s10 (13)

WAŻNIEJSZE DANE RUSZNIC PRZECIWPANCERNYCH

Kraj	Nazwa (wzór)	Kaliber mm	Prędkość początkowa pocisku m/s	Masa w kg	Długość mm
Polska	kb Ur wz. 1935	7,92	1270	9,1	1760
Czechosłowacja	—	7.92	1175	13,0	1360
Niemcy	PzB-39	7,92	1175	12,1	1600
	TuF w*. 18	13,35	750	16,0	—
Wielka Brytania	Boy* M-37	13,97	900	16,5	1625
ZSRR	PTRD wz. 41	14,50	1012	17,3	2000
	PT RS wz. 41	14,50	1012	21,0	2200
Szwajcaria	Ocrlikon	20.00	555	33.0	1450
Węgry	Sol o th urn &-18	20,00	750	45,0	1760
Japonia	„97” wz. 37	20,00	950	50,0	2100
Finlandia	VKT wz. 39	20,00	825	51,0	2240

1    2    3

Działanie kumulacyjne:

1 — ładunek wybuchowy zwykły; 2 — ładunek kumulacyjny bez wkładki przyłożony do płyty; 3 — ładunek z wkładką kumulacyjną oddalony od płyty przed wybuchem

Nowe, rewelacyjne możliwości w zakresie zwalczania przez piechotę pojazdów silnie opancerzonych dało praktyczne wykorzystanie tzw. efektu kumulacyjnego w amunicji przeciwpancernej. Chociaż zjawisko kumulacji zaobserwowane zostało już w końcu XVIII w., właściwe prace nad jego praktycznym wykorzystaniem w celach bojowych rozwinęły się w okresie poprzedzającym 2 wojnę światową. Ich efektem było opracowanie specjalnej amunicji kumulacyjnej, która podczas wojny znalazła szerokie zastosowanie w postaci min przeciwczolgowych, bomb lotniczych, pocisków artyleryjskich 1 rakietowych, granatów ręcznych i karabinowych, a w końcu granatów wystrzeliwanych ze specjalnych pancerzownic rakietowych i bezodrzutowych. Pocisk (granat) kumulacyjny zewnętrznie prawie nic różni się od innych pocisków o działaniu wybuchowym. Ma również podobne elementy składowe. Dużą skuteczność przeciwpancernego działania takiego pocisku uzyskuje się w wyniku skupienia 1 ukierunkowania (skumulowania) energii wybuchu odpowiednio ukształtowanego ładunku materiału kruszącego.

Przy wybuchu kostki materiału kruszącego wydzielane są ogromne ilości energii. Energia ta jednak rozkłada się w przybliżeniu promieniście, równomiernie we wszystkich kierunkach, od środka wybuchu. Gdybyśmy np. spowodowali detonację materiału kruszącego przyłożonego do grubej płyty pancernej, to tylko niewielka część tej energii działałaby niszcząco na płytę, a większość uległaby rozproszeniu. Ostateczny efekt takiego działania byłby minimalny w porównaniu z wydzieloną pod

tzw. butelki zapalające, napełnione benzyną z dodatkiem stężonego kwasu siarkowego, używane m.in. w walkach miejskich podczas wojny domowej w Hiszpanii i w czasie powstania warszawskiego.

KUMULACJA W SŁUŻBIE OBRONY

PRZECIWPANCERNEJ

czas wybuchu energią: na płycie wystąpiłyby tylko stosunkowo niewielkie uszkodzenia przypowierzchniowe. Jeśli natomiast w części czopowej ładunku od strony płyty wykonamy wydrążenie stożkowe lub półkuliste. to po wybuchu zaobserwujemy w płycie głęboki krater albo nawet (jeśli płyta nie była zbyt gruba) otwór przelotowy.

Podczas badań działania tego rodzaju ładunków zauważono, że głębokość kraterów wykonanych w płytach przez wybuch zależy od kształtu wydrążenia w ładunku kruszącym, a także od odległości czoła ładunku od płyty w momencie wybuchu. Stwierdzono też, że bardzo znaczne zwiększenie głębokości krateru można uzyskać osłaniając wydrążenie w tadun-

10