klatki piersiowej staje się wyraźnie mniejszy od obwodu głowy. Postępuje dalsa proces kostnienia oraz utrwalają się fizyczne krzywizny kręgosłupa (lordoza szyn i lędźwiowa)?
Ostateczne ukształtowanie się postawy stojącej umożliwia dalszy rozwój loka mocyjny. Zwróćmy uwagę na podstawowe osiągnięcia w tym zakresie. Pierw* kroki dziecka są krótkie, nieregularne, brak im koordynacji. Dziecko roczne przji muje charakterystyczną postawę w czasie chodzenia: tułów jest wyprostowuj głowa pochylona i ręce szeroko rozstawione. U dziecka dwuletniego zauważJ są wyraźne wydłużenie kroku, lepszą koordynację, zanikanie ruchów zbędnych (tz\j przyruchów), niższe unoszenie stóp. Duża aktywność dziecka w wieku ponienw wlęcym umożliwia mu ćwiczenie nawyków ruchowych, naukę biegania (16.i|lą miesiąc), wchodzenia po schodach (trzymając się poręczy i dostawiając noa w 19.-21. miesiącu), jazdy na trzykołowym rowerku (36. miesiąc) (zob. ryc. 2.6 j
Pod koniec wczesnego dzieciństwa dziecko osiąga samodzielność w poruszaj się w najbliższym otoczeniu i docieraniu do interesujących je obiektów.
Na 2. r.ż. dziecka przypada okres rozwoju manipulacji specyficznej. DziecJ uczy się dostrajać swoje ruchy do kształtu przedmiotów, ich wielkości, oddaleń* Ruchy dziecka nabierają precyzji. Osiągnięcia rozwojowe w zakresie manipulaj widać najwyraźniej w zabawie klockami; kolejne etapy tej zabawy traktowanej jako miary rozwoju. Dziecko najpierw piętrzy klocki budując wieże (18. miesiła z 3-4 klocków, 21. miesiąc z 5 klocków, 24. miesiąc z 6 klocków, 30. miesi! z 8 klocków) potem zestawia klocki jeden za drugim na płaszczyźnie budują pociągi (około 21. miesiąca) a w końcu tworzy budowle trójwymiarowe, np. mosl (około 30. miesiąca).
W wieku poniemowlęcym dziecko uczy się posługiwać przedmiotami codzie! nego użytku. Podstawą nabywania tych umiejętności jest mechanizm naśladowani wzoru proponowanego przez dorosłego. Większość dzieci w 2. r.ż. potrafi posłuj wać się łyżką, ołówkiem. Dzieci 2,5 roczne potrafią przenieść szklankę napełnio! w 3/4 płynem, nałożyć części ubrania (np. spodnie). Trzylatek umie umyć twarl ręce i wytrzeć się ręcznikiem.
Rozwój inteligencji sensoryczno-motorycznej
Rozwój intelektualny dziecka rozpoczyna się od okresu inteligencji sensorycziw -motoiycznej. Jakkolwiek okres ten trwa tylko dwa lata, to przynosi wiele istotny! zmian w aktywności poznawczej małego dziecka. Zdaniem Piageta (1966) zmiarl pojawiają się w stałej kolejności. Rozpoczynają się od przekształcenia reakcji odnl chowych w czynności psychiczne w toku procesu adaptacyjnego, opartego na trzej podstawowych formach asymilacji. To właśnie dzięki asymilacji funkcjonał* (powtarzanie reakcji), uogólniającej (wykonywanie takiej samej reakcji w odpow® dzi na różne bodźce) i różnicującej (różnicowanie reakcji w zależności od konteks® następuje utrwalanie, poszerzanie i różnicowanie reakcji dziecka, w efekcie czea
68