W najnowszych pracach z zakresu psychiatrii i seksuologii coraz częściej spotyka się dane dotyczące patologii seksualnej występującej w zaburzeniach psychicznych. Zagadnienie to stoS sunkowo niedawno zaczęto badać dokładniej.
Związki między psychopatologią a zaburzeniami seksuau nymi mogą być trojakiego rodzaju (Starowicz 1985): zaburzeni^ seksualne są następstwem choroby psychicznej, jej przyczyną lub elementem zespołu objawowego danej choroby psychiczne™ Zaburzenia seksualne, których źródłem jest choroba psychiczna^ wynikają z ubocznego działania leków psychotropowych, mogą być następstwem dłuższej przerwy we współżyciu bądź rozpadu dotychczasowego związku itd. Zaburzenia seksualne mogą też być przyczyną rozwoju choroby psychicznej. Zaburzenia seksu-j alne mogą być również jednym z objawów choroby psychicznej;] zdarza się nawet, iż może to być objaw zwiastunowy zaczynając] cej się choroby psychicznej (np. w depresji maskowanej).
Kolodny (1979) stwierdza, że w depresji u 70% pacjentów występuje obniżenie libido, a u 33% zaburzenia w przebiegu' współżycia. Woodruff impotencję rozpoznawał u 23% mężczyzn! z depresją. Munjack i Oziel (1980) w cięższych postaciach depresji stwierdzali u 96% kobiet i 80% mężczyzn obniżenie libido, a zaburzenia erekcji u 23—50% mężczyzn.
W zespołach maniakalnych Kolodny (1979) stwierdza hyper-| seksualizm, który często bywa objawem zwiastunowym rozwoju1! choroby. Winokur (1969) hyperseksualizm rozpoznawał u 65% pacjentów, a hypolibidemię u 13%. Munjack i Oziel (1980) hy-perlibidemię stwierdzali u 30% pacjentów, a hypolibidemię u 15%.
W przebiegu schizofrenii zakres zaburzeń seksualnych jest bardzo zróżnicowany i trudno określić, jakie zaburzenia występują najczęściej (Hastik 1982, Raboch J. 1982, Arieti 1975, Be-rardi 1977).
Jeżeli chodzi o nerwicę histeryczną, to wielu autorów widzi seks jako ważny czynnik etiologiczny w jej rozwoju (Weintraub 1977, Perley 1962). Purtell (1951) stwierdza, że 86% pacjentek ma zaburzenia seksualne. Zdaniem Perleya (1962) u 24% pacjentek występuje anorgazmia, a u 52% obniżenie libido. Nato- j miast u 52% pacjentek z dyspareunią autor ten stwierdza jako jej przyczynę histerię. Israel (1982) omawia obszernie powiążą- j nia między histerią a zaburzeniami seksualnymi. Ważne jest jego stwierdzenie, że bardzo często histeria występuje i U mężczyzn, powodując również negatywne następstwa w życiu sek-analnym. Zdaniem tego autora histeria wpływa nie tylko na pojawienie się zaburzeń seksualnych, ale i na zakłócenie istotnych relacji partnerskich.
Nieprawidłowa osobowość w seksuologii i psychiatrii jest powszechnie kojarzona zarówno z zaburzeniami seksualnymi, dewiacjami, jak i z przestępczością seksualną.
W populacji pacjentów z rozpoznaniem nerwic 24,3% pacjentek ujawniało zaburzenia seksualne, 44% uskarżało się na Kytuacyjne zaburzenia seksualne, 31%nie miało żadnych zaburzeń seksualnych, a w przypadku mężczyzn rozkład ten wyglądał następująco: 34% — 20% — 46% (Starowicz 1977).
O różnorodnych zaburzeniach seksualnych na tle organicznych zaburzeń mózgu pisze wielu autorów: Jędrzejczak (1965), poniżał (1968), BUikiewicz (1970), Imieliński (1974, 1982).
W rozdziale tym zostaną omówione zaburzenia seksualne według następujących kryteriów: 1) zgodnie z przedstawioną wyżej klasyfikacją zaburzeń seksualnych, 2) na podstawie piśmiennictwa z ostatnich lat oraz 3) z punktu widzenia praktycznej przydatności. - Ograniczenie się do nowego piśmiennictwa wynika z tego, iż są w Polsce opracowania i monografie dokładnie opisujące różnorodne zaburzenia seksualne i nie ma potrzeby powtarzania zawartych w nich informacji. Kryterium praktycznej przydatności opiera się na tym, że niektóre z zaburzeń seksualnych są bardzo często spotykane i tym poświęcę więcej miejsca, a inne są raczej rzadkie i te zostaną omówione skrótowo. Niniejsze opracowanie nie jest na tyle obszerne, aby omawiać w nim bardzo dokładnie pószczególne zaburzenia seksualne; koniecznym uzupełnieniem jest lektura następujących monografii: K. Imieliński: Zarys seksuologii i seksiatrii (PZWL,
27