skanuj0014 (150)

ŚCISKANIE METALI KRUCHYCH

Sposób przeprowadzenia próby jest w tym przypadku taki sam, jak opisany w pkt. 3.6. Wykres • ściskania sporządzony przez urządzenie rejestrujące ma Dostać pokazaną na rys. 3.4. Początkowo wykres jest prawie prostoliniowy i

lekko odchylony od osi-sił. Następnie coi$lf bardziej zakrzywia się, urywając się nagle w pewnym punkcie z powodu zniszczenia próbki. Kształt próbki bezpośrednio przed zniszczeniem jest lekko beczkowaty. Świadczy to o istnieniu niewielkich odkształceń plastycznych. Jednak materiały kruche (np. żeliwo) nie mają wyraźnej granicy plastyczności. Wyznaczenie umownej granicy sprężystości i umownej granicy plastyczności możliwe jest podczas próby ścisłej metodami opisanymi w pkt. 3.6. Początki zniszczenia próbek z materiałów kruchych zaczynają się u ich podstaw. W przypadku kruszenia się części bocznych odsłaniają się nienaruszone części próbki w postafj^stóżków.

Większość metali i ich stopów doznaje podczas ściskania pęknięcia poślizgowego (ścięcie). Pęknięcie poślizgowe poprzedzone jest odkształceniami trwałymi wywołanymi naprężeniami stycznymi występującymi w przekrojach nachylonych pod kątem 45¹' do kierunków naprężeń głównych i zachodzi pod

kątem zbliżonym do kąta nachylenia tych przekrojów. Metalami wykazującymi pęknięcia poślizgowe są np. mosiądz i żeliwo wyższej jakości. Niektóre metale i ich stopy ulegają podczas próby ściskania pęknięciu rozdzielczemu. Pęknięcie rozdzielcze zachodzi w przekrojach prostopadłych do kierunków głównych wydłużenia. Ponieważ największe wydłużenia próbki zachodzą w kierunku normalnym do tworzących, dom rozdzielczy przebiega wzdłuż tworzących. W rzadkich przypadkach pojawia się w wyniku ściskania złom kruchy, jak np. w próbkach ze stali hartowanych. Najczęściej obserwowane kierunki rys i pęknięć pokazano na rys. 3.5.

b)

Rys. 3.5

a)

Na podstawie próby ściskania metali kruchych otrzymuje się wartość obciążenia niszczącego próbkę, a zatem i wytrzymałość na ściskanie. Cechą chaiakterystyczną materiałów kruchych jest ich większa wrażliwość na rozciąganie niż na ściskanie,tzn. że: R_c > R_m. I tak na przykład:

. dla żeliwa R_c —.(3 -r 4)R_m, dla betonu R_c - (3 ^ ^:J 0) R_m, dla szkła R_c ^ 10 R_m.

Przy porównaniu wyników na ściskanie trzeba pamiętać, że'wytrzymałość na ściskanie zależy od wymiarów próbek i dlatego możliwe jest porównywanie wyników badań otrzymanych na próbkach geometrycznie podobnych.

PRZEPROWADZENIE PRÓBY

Przed przystąpieniem do wykonania próby trzeba dokonać pomiarów próbki. Średnicę próbki mierzy się śrubą mikrometryczńą z dokładnością do 0,02 mm. Pomiary średnicy próbek krótkich przeprowadza się w jednym miejscu w dwóch wzajemnie prostopadłych kierunkach i jako średnicę nominalną próbki przyjmuje.się .-wartość-średnią z obydwóch wymiarów. Średnicę próbki długiej (do próby ścisłej) należy zmierzyć w dwóch wzajemnie prosto-