skanuj0014 (213)

'Rys.17-28. Ruch dyHeiny^powod uje . wyginanie się wici.JelRfztwnętrzną parę mikrotubul i towarzyszące im cząsteczki dyneiny pozbawi się innych składników wici ptemnika, a podda się działaniu ATP, pary ślizgają się względem siebie, ruchem teleskopowym, w wyniku powtarzających się ruchów związanych z nimi dynein.

(B) W nietkniętej wici natomiast pary są połączone ze sobą poprzez elastyczne białka związane w ten sposób, że działanie układu powoduje uginanie się, a nie ślizganie mikrotubul

(A) IZOLOWANE PARY ... mikrotubul DYNEIN A POWODUJE ŚLIZGANIE SIĘ! 'mikrotubul'

+ ‘ +

(B) ... NIETKNIĘTA WIĆ:

.. DYNEINA POWODUJE : UGINANIE śiĘ.;. '■MIKROTUBUL

Pytanie 17-4

Ramiona dyneiny w rzęsce są ustawione w taki sposób, że w momencie aktywacji głowy popychają sąsiadujące z nimi pary w kierunku wierzchołka rzęski. Rozważ przekrój poprzeczny rzęski (rys. 17-27). Dla-^; czego nie doszłoby do ugięcia rzęski, gdyby wszystkie cząsteczki dyneiny były aktywne w tym samym czasie? Zaproponuj model aktywności dyneiny — zgodny z kierunkiem popychania dyneiny, (patrz rys. 17-28) i strukturą rzęski, który może tłumaczyć uginanie się rzęski w jednym kierunku.

Rys. 17-29. Filamenty aktynowe. umożliwiają komórkom eukariotycznym przyjmowanie różnych-kształtów i wykonywanie różnych funkcji. Różne struktury zawierające aktynę pokazano w kolorze czerwonym: (A) mikrokosjnki;

(B)    pęczki kurczliwe w cytoplazmie;

(C)    płytkowate (lamellipodia) i palczaste (filopodia) wypustki wiodącego końca poruszającej się komórki; (D) pierścień kurczliwy podczas podziału komórki

V

Filamenty aktynowe

Filamenty aktynowe są znąjdowane we wszystkich komórkach eukariotycznych i są niezbędne do wykonywania ruchów, szczególnie tych, które dotyczą powierzchni konjórki. Na przykład, bez filamentów aktynowych komórka nie jest w stanie-pełzać po podłożu, pochłaniać dużych cząstek w wyniku fagocytoży lub dzielić się. Podobnie jak mikrotubule, liczne filamenty ..aktynowe są niestabilne, ale potrafią także tworzyć stabilne struktury w komórkach, takie jak aparat kurczliwy mięśnia. Filamentom aktynowym towarzyszy duża liczbą białek wiążących się z aktyną, które umożliwiają filamentom wykonywanie wielu funkcji w komórkach. Filamenty aktynowe zależnie od ich połączeń z różnymi białkami mogą tworzyć sztywne i względnie trwałe struktury, takie jak: 1) mikrokosmki umiejscowione na szczytowej powierzchni komórek rąbka szczoteczkowego wyściełającego jelito (rys.. 17-29A); 2) małe pęczki kurczliwe w cyto-plazmie, które są zdolne do skurczu i działąjąJak „mięśnie” komórki (rys. 17-29B); 3) tymczasowe struktury takie jak uwypuklenia, które powstąją na wiodącym końcu pełżąjąćego fibroblastu (rys. 17-29C); lub 4) pierścienie kurczliwe, które dzielą cytoplazmę na dwie części w momencie podziału komórki (rys. 17-29D).'W-tym podrozdziale możemy prześledzić zależność aranżacji filamentów aktynowych w komórce od obecności białek wiążących aktynę. Mimo że filamenty aktynowe i mikrotubule są utworzone z nieżależnych rodżąjów białek* zobaczymy uderząjące podobieństwo reguł, zgodnie z którymi formują się one i demontują, kontroligą strukturę komórki i doprowadzają do ruchu.

592

Rozdział 17: Cytoszkielet