skanuj0015 (222)

- 22

7* GENI LBTAŁNB i PÓŁLEGALNE

Zdecydowana większość mutacji ma niekorzystny charakter, tylko nieliczne są dla organizmu obojętne /np. mutsoja obojętna u daImatyńczyków polegająca na wytwarzaniu i wydalaniu z moczem większej iloóci kwasu moczowego niż u innych psów/*

Jeżeli działalność zmutowanego genu powoduje śmierć obarczonego tą wadą osobnika w okresie zarodkowym lub bezpośrednio po urodzeniu — to takie mutacje nazywamy śmiercionośnymi s letal— nymi* Zmutowane w ten sposób geny nazywamy genami letalnymi.

Geny te, mają najczęściej charakter recesywny*

W fenotypie osobników heterozygotycźnych mogą w związku z tym być niedostrzegalne, jednak część gamet takiego osobnika będzie posiadać gen letalny* Jeżeli gameta z takim genem połączy się z identyczną gametą diugiego rodzica powstanie homozygota, którą do śmierci doprowadzą geny letalne*

Przykładem mutacji letalnej może być rozszczep podniebienia zdarzający się czasem np* u bokserów* Wada ta wywoływana przez gen recesywny doprowadza do śmierci głodowej noworodków* Szczególnym przypadkiem mutacji śmiercionośnej jest dziedziczenie szczątkowego ogona wśród ras: polski owczarek nizinny, bobtail, rottweiler i owczarek pirenejski. Wprawdzie gen decydujący o szczątkowym ogonie jest dominujący, ale u heterozygot poza brakiem ogona nie ma innych zmian*

Natomiast homozygotyczny układ doprowadza, do zamierania zarodków /dlatego nie wolno kojarzyć dwóch homozygot/*

Jednak nie wszystkie zmutowane geny doprowadzają do śmierci osobnika nimi.oboiążonego* Często po skojarzeniu osobników heterozygotycźnych pod względem takich genów rodzi się potomstwo z wadami* Gdy zmutowane geny nie powodują bezwzględnej niezdolności do życia lecz ograniczają przeżywalność upośledzając funkcjonowanie organizmu nazywamy je pół letalnymi*

Geny te mogą być zarówno recesywne jak i domunujące /np* brak owłosienia wywołuje gen dominujący, dysplazja panewki udowej, zanik siatkówki, przepuklina brzuszna i pachwinowa wywoływane są przez geny półletalne recesywne/*

Ujawnieniu się recesywnych genów letalnych i półletalnych sprzyja prowadzenie hodowli w bliskim pokrewieństwie* 8 . AŁMŁB WIBŁOKROUtn?

Nie wszystkie mutaoje mają charakter szkodliwy - są dla zwierząt zupełnie obojętne. Zostały one wykorzystane przez człowieka w hodowli co doprowadziło do powstania wielu odmian ras.

Przykładem może by6 dziedziczenie umaszczenia u psa*

Przypomnijmy sobie, że jeżeli jakaś prosta cecha uwarunkowana jest przez jedną parę alleli /np.Aa/ to genotypy występujące wtedy są AA, Aa, aa - mutacja może zmienić każdy z genów w inną formę np,

A w A^, lub a w a^. Zmutowany gen warunkuje inną postać cechy niż gen, z którego powstał* Jeżeli taka mutacja nie jest szkodliwa, geny takie będą się rozprzestrzeniać* Nowe geny zajmują to samo 1 o o u s ^ chromosomie i tym tylko różnią się od genów wyjściowych, że zawarta w nich informacja genetyczna ma nieco inną wartość. Wszystkie te geny zarówno wyjściowe /A, a/ jak i nowe / A^, a^/ są w stosunku do siebie allelami*

Ponieważ jest ich więcej niż dwa nie nazywacsię ich parą alleli lecz szeregiem alleli wielokrotnych*

Szereg taki może zawierać więcej niż 3 » A allele*

Jeżeli występują nowe mutacje, powstaną dalsze geny allelomorficz-ne w stosunku do wyjściowych*

Nie należy jednak rozumieć, że w wyniku powstania nowych genów zwiększa się ich liczba u jednego zwierzęcia*

Każdy osobnik będzie miał w swoim genotypie zawsze tylko dwa geny. Różnorodność genotypowa wśród całego pogłowia będzie jednak dużo większa niż poprzednie, gdyż trzy, cztery lub więcej genów daje więcej możliwości różnorodnych genotypów* Ponieważ są to allele tej samej cechy / tylko innej odmiany/ oznaczamy je tymi samymi literami alfabetu a* Szereg zapisuje się od genu dominującego do recesywnegó np* A^s, a^, a , a”¹* Znaczy to, że'A^s dominuje nad pozostałymi /a^, a^, a*/, a*^ - ustępuje względem A³ ale dominuje nad a^⁵, a*, itd.

Aby dać pogląd jak złożone jest uwarunkowanie umaszczenia sierści u psów podano zestawienie genów z 11 loci wg* C*C* Little a*