skanuj0021

208 Ocalenie “przez muzykę

łający, sens, który przechodzi różne przygody w czasie; Natomiast orkiestra w Jkoncepeli Wagnera^ miała być odpowiednikieair~clióru greckiego, który komentuje muzyczne wypadki, przygotowuje nastrój; do niej należy przede wszystkim gospodarowąnie_.lejtmo-tywamrprżypisanymrdFfeśTonym osobom, symbolom, sytuacjom.

Tak. oto wyglądać miała zrealizowana w dramacie synteza sztuk. Wagner poświęcił jej ogromne, przez kilkadziesiąt lat budowane dzieło, które w poczuciu jego współczesnych, wielbicieli i wrogów, a nawet późniejszych badaczy jest czymś wyjątkowym, bezprzykładnym w dziejach muzyki. Toteż z punktu widzenia historii muzyki i estetyki jest już dzieło Wagnerowskie zjawiskiem frapującym, krzyżuje się tu bowiem wiele dróg rozwoju europejskiejHsztuki i anyślf o sztuce, następuje apogeum i przesilenie koncepcji romantycznej^póHsumowanie całej linii myślenia estetycznego, prowadzącej poprzez twórców niemieckiego idealizmu. Ale jest to zjawisko ciekawe jeszcze z innego punktu widzenia, wspomniałam już o tym: w zamierzeniu kompozytora-poety. leżało nie tylko rozwiązanie głównego problemu formy muzycznej oraz przedstawienie, nowatorskiej koncepcji sztuki. Miało to być przecież ocalenie kultury i wraz z nią — oca^ lenie człowieka.

Synteza sztuk wokół mitu

L* Synteza dźwięku i słowa, poezji i muzyki, sztuk, ■I istnieją na zupełnie różnych zasadach i od stu-HŁjozwijały się osobno, doprowadzając do doskona-PWi swoje odrębne środki j ucząc odbiprp.6 . zupełnie i •w.i u- ji₍, odczytywania swych znaczeń, synteza ta nie fflMo l)yć"zwykłym chwytem technicznym, nawet naj-PCNl/.ir j zręcznym i sugestywnym. Musi opierać się HA czymś, co ją w pełni usankcjonuje, musi zakładać ■toólny ośrodek, jądro,. wokół którego obie sztuki | TH WI i uj ą7 chociaż każda jakby po innej orbicie. Ten uti'iiii!(*ziony przez Wagnera punkt środkowy całego* hlliumiznego układu sżtiik —To mit.

Dzięki badaniom wagnerologów wiemy, jak doszło BO "potkania kompozytora z mitem, z jakich korzy-"Inl źródeł i jakim je poddał interpretacjom. Pozo-ItftWulaby jeszcze do zbadania sprawa co najmniej ■Me ważna: związek tego zainteresowania^_mitem | młodą, ale już silną w myśli niemieckiej tradycją, ■początkowaną przez Schellinga, z miejscem mitu w 111 h /,i»li i romantycznej. W stale nawiązywanym tu wąt-ku (ciągłość w dziewiętnastowiecznej kulturze nie-pii^eklej problematyki artystycznej jako wyrazu_naj-wftilllejszych. spraw, filozoficznych i egzystencjalnych) Itel to kwestia istotna.

Tak więc synteza mowy i muzyki uzasadnia^ się po-ja /.oz mit, poprzez ich ucześtmcEwo w micie czy też ^■l^ność: wobec niego. Ponieważ mit jest ekspresją

W poszukiwaniu...