skanuj0023 4

31    7 /'MU/o/owfinMf a lUanowwm

Musunkl sil międzynarodowych (układ sił)

Jeżeli uznać, Ze stosunki międzynarodowe to stosunki sił i interesów, wówczas tc ostatnie będą stanowić podstawowy przedmiot prognozowania międzynarodowego. Stosunki sił można ująć:

a) ogólnie syntetycznie (jako stosunki mocy. potęg, potencjałów, sił); h) sektorowe syntetycznie (jako stosunki sił gospodarczych, wojskowych, ideologicznych, moralnych);

c) analitycznie (jako badanie niektórych aspektów stosunków sił).

Ad a. Jednostki polityczne fitnkcjonują w święcie ograniczonych zasobów i dlnlcgo starają się maksymalizować swoje szanse, dążąc do maksymalizacji potęgi (siły, mocy). Jest to dla nich swego lodząju woluta przetargowa. Potęga to nie innego niż zsyntetyzowane możliwości gospodarcze, polityczne, militarne i duchowe określające pozycję i międzynarodowe role jednostek politycznych. (kl wiciu lat trwają próby przedstawienia jej w kategoriach ilościowych. Jeśli przyjmie się /a R. Aronem, że najważniejszą cechą systemu międzynarodowego jest układ sił. to najlepiej wyrazić go ilościowo - statycznie i dynamicznie (w czasie), a także wyrysować na mapie. Uzyskany tym sposobem obraz może wy dawać się dość ogólny, ale na tym etapie chodzi raczej o kontury niż o szczegóły.

Ad b. Podejście sektorowe może być również syntetyczne. Stosunki sił gospodarczych można ujmować np. jako relacje dotyczące wielkości PKB ogółem i nu głowę mieszkańca, obrotów handlu zagranicznego, wielkości deficytów budżetowych, produkcji ważniejszych surowców itp. Podobnie można badać relacje wojskowe w zakresie w ielkości wydatków wojskowych i ich udziału w PKB. wielkości sil zbrojnych oraz ich wyposażenia i uzbrojenia, technicznych możliwości przerzutu itp. Analizy te mogą doprowadzić do syntetycznego ilościowego ujęcia wielkości potencjału bojowego danej jednostki politycznej. Nieco trudniej wyrazić syntety cznie relacje sił ideologicznych czy moralnych, ale są takie możliwości choćby przez rozprzestrzenianie się określonej ideologii, a ideologie opaite są przede wszystkim na fundamencie pewnych wartości.

Ad c. Podejście analityczne pozwala na szczegółowe opisy niektórych aspektów stosunków międzynarodowych. Tu dominuje podejście jakościowe. Najlepiej byłoby, gdyby opisy syntetyczne (juko pewne ogólne konstrukcje) łączyły się spójnie z charakterystyką analityczną (jako substancją wypełniającą te konstrukcje). wzajemne się wzbogacując i uwiarygodniając. „Suche” liczby wyrażające np. układ sit można wzbogacić o badanie niektórych jego aspektów*, np. stopnia zależności, uzależnienia, współzależności; nastrojów społecznych; \ympatii i antypatii narodowych; występujących idei i dążeń społecznych; charakteru systemu wojskowego; stosunków cywilno-wojskowyeh: roli kompleksu wojskowo-przemysłów ego itp.

Bezpieczeństwo narodowe 1 międzynarodowe

Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe można ująć Jakołdowo I iloś-ciowo. Do ilościowego określeniu poziomu bezpieczeństwa jiańsiwa |Mitr/cl>nc *ą numeryczne wskaźniki możliwości lpotencjałów, mocy: obronnych, wojennych, militarnych) oraz operacyjna definicja bezpieczeństwa narodowego.

Bezpieczeństwo narodowe określimy jako taką cechę układu stosunków zewnętrznych i wewnętrznych państwa, w którym nie występują żadne zagrożeniu lub są one neutralizowane przez potencjał obronny. Zagrożenie natomiast można określić jako stan wynikający z nierównowagi potencjałów obronnych. Miarą zagrożenia jest potencjał zagrożenia (PZ), który jest różnicą dwóch przeciwstawnych potencjałów (potencjału obronnego PO i potencjału agresywnego PA), W tym rozumowaniu przyjmuje się, że zagrożenie wynika wyłącznie z nadwyżki ponad część zneutralizowaną, czyli:

PZ=PA-PO.    (2.1)

Zc stanem bezpieczeństwa narodowego (BA) mamy do czynienia wówczas, gdy potencjał zagrożenia PZ nie przewyższa potencjału obronnego PO:

PZ<PO~* B\^T.    03)

W sytuacji odwrotnej, tzn.. gdy potencjał zagrożenia przewyższa potencjał obronny, państwo przestaje być bezpieczne i grozi mu utrata istotnych waHuAci, których zamierza bronić.

Jak łatw o zauważyć, potencjał zagrożenia przewyższa potencjał obronm gd> potencjał agresywny uzyska co najmniej dwukrotną przewagę nad potencjał#!# obronnym. Ujęcie takie ma uzasadnienie teoretyczne i empiryczne W jednej /. prac czytamy: ..Przewagę dwukrotną możemy w związku z tym u/nać za dolną granicę przewagi pozwalającej na narzucenie swych decyzji przeciwnikowi'⁴'

Względną miarą zagrożenia jest tzw. nominalny wskaźnik zagrożenia (zj,

Wskaźnik ten może służyć jedynie do porównań formalnych lub bardzo powierzchownych. W celach decyzyjnych należałoby go urealnić prze/ wprowg* d/enie prawdopodobieństwa (/) wystąpienia konfliktu. Prawdopodobieństwo to kształtują z kolei w spółczynniki określające (np. w- przedziale [0;I ]);

•    wzajemną sprzeczność interesów' (/):

•    skłonność do agresji (<?);

•    skłonność do obrony {d)\

•    stan środowiska międzynarodowego (s).

Wzajemna spneczność interesów. Zakłada się, że - niezależnie od stosunku sil występowanie sprzeczności interesów jest warunkiem istnienia motywu walki

' J. Rowecki. Cybernetyka społeczna, PWN. Warszawa 1931, s. 450. W opinii S. P. Kuni mgło-na. jeśli hegemonia oznacza wytwarzanie 20-25% światowego produktu i rAwi razy ną« r/ na luiith iwy pojedynczy feg (wyróżnienie moje - M. S.J, to amerykańska hegemonia wydąje lif całkowicie bezpieczna (S. P. Huntington. The U.S.! Iteclinearrenenal?, „lorcign Aflairs^M I91UW, I 67. nr 2, *. 79- Kft; cyt.-1»\ A. ( ialgAnck. /miana w globalnym systemie mtydzynamdowym .%■ i wo/ma h-yrmmn imt Wydawnictwo Naukowe UAM. Poznań IW2.»- 12g).