skanuj0025 (47)

134 6. Zagospodarowanie turystyczne

gają wczesnego średniowiecza i z czasem przybrały formę kawiarni. Za pierwszą kawiarnię w obecnym znaczeniu lego terminu uważa się lokal otwarty w 1554 r. w Stambule (Turcja). Pierwszy zakład tego typu w zachodniej Europie pojawił się w Londynie w 1652 r. Wkrótce potem liczne kawiarnie pojawiły się we Wiedniu. Pierwszą kawiarnię w Polsce założono w 1724 r. w Warszawie [Rokicka-Donica 1995].

Coraz częściej spotykanym rodzajem bazy żywieniowej są bary, które J. Sala [1992] definiuje, jako zakład gastronomiczny o niewielkiej powierzchni, wyposażony w specjalny typ lady. Pierwsze bary pojawiły się na początku XX w. w Stanach Zjednoczonych [Gatz, Kammer 1951] i tym odróżniały się od innych obiektów gastronomicznych, że konsument spożywał posiłki i napoje stojąc. Z czasem w barach pojawiły się stoliki, jednak nadal ich główną cechą było szybkie spożywanie posiłków (na ogół występujących w ograniczonym wyborze) i duża rotacja klientów. Pojawiły się również nowe typy barów (np. samoobsługowe, mleczne). Nieco zbliżony charakter mają puby (pierwsze puby pojawiły się w Anglii już w IX w.), których główną cechą jest podawanie piwa i niewielki asortyment ciepłych dań.

Również zakłady szybkiego żywienia (ang. fast-food) są w znacznym stopniu zbliżone charakterem do barów. Powstały one w latach pięćdziesiątych XX w. w Stanach Zjednoczonych i obecnie należą do częściej spotykanych zakładów gastronomicznych nie tylko w Ameryce Północnej, ale również w wielu krajach Europy. Głównymi cechami tego typu zakładów gastronomicznych są [Rokicka-Donica 1995, 13-14]:

•    wąski asortyment dań (przygotowywanych metodami przemysłowymi poza lokalem, w którym są oferowane),

•    standardowe wyposażenie i duża unifikacja wnętrz,

•    wyposażenie kuchni w urządzenia zapewniające nieprzerwaną pracę zakładu,

•    samoobsługowy system obsługi konsumentów (którzy z reguły przebywają w lokalu od 3 do 30 min),

•    niskie ceny (przestrzeganie zasady „niska marża - duży obrót”),

•    długi czas pracy,

•    bezwzględne przestrzeganie ustalonych norm sanitarnych.

Z racji powyższych cech zakłady szybkiej obsługi odgrywają coraz większą rolę w obsłudze turystów, a bary należące do sieci: Kentucky Fried Chicken, McDonald’s, Burger King, Taco Bell, T.G.I. Friday’s lub Pizza Hut znajdują się nie tylko w niemal wszystkich większych miastach na świecie, ale również w wielu miejscowościach turystycznych, przy głównych szosach, na lotniskach i dworcach kolejowych itp.

W miejscach odwiedzanych przez turystów (a także na terenach rekreacyjnych) często występują ponadto półstałe lub ruchome (często sezonowe) punkty gastronomiczne, w których są oferowane dania typu fast-food, słodycze i lody oraz napoje bezalkoholowe.