skanuj0029

Halina Kurkowska, autorka Teoretycznych zagadnień kultury języfB tak o tym pisze¹:

„Działalność kulturalnojęzykowa polega przede wszystkim^H ustalaniu zakresu współczesnej normy językowej. Źródłem] ptM znania normy języka polskiego jest obserwacja współczesn^H uzusu, zwyczaju językowego Polaków, zaświadczonego w tekstdh mówionych i pisanych, reprezentujących różne środowiskowe i st y» I listyczne odmiany polszczyzny. Przy ustalaniu „zawartości” normy I ważnych wskazówek mogą dostarczać badaczowi opinie samytli i użytkowników języka, to, jak oni sami oceniają poprawnAfl i przydatność poszczególnych środków językowych². Tak uzyskały I materiał stanowi podstawę opisu normy i podstawę jej kodyfikac]i, | tj. ujęcia jej w przepisy dotyczące właściwego używania języl^H Przekazując w ten sposób usystematyzowaną wiedzę o języiu ą w gramatykach, słownikach i stylistykach normatywnych, w nan | czaniu szkolnym, przez poradnictwo językowe i w pracy populafi³ Zatorskiej, językoznawcy przyczyniają się do stabilizacji istnieją^! normy, stabilność, trwałość normy wpływa zaś na utrzymani! ciągłości języka, koniecznej do dobrego porozumie³! wania się za jego pomocą (podkr. moje — J.P.-P,), 1 Posługiwanie się środkami powszechnie znanymi, posługiwanie |y I nimi tak jak inni, gwarantuje komunikatywność; w y powiedzi (podkr. moje — J.P.-P.). Wysiłki zmierzające do! utrwalenia normy są szczególnie celowe w okresach jej rozchwiaj^H spowodowanego najczęściej gwałtownym wzrostem liczby ljiżyi 11 kowników języka ogólnego i szybkim wzrostem dziedzin życie! przez ten język obsługiwanych. Ten typ działalności kulturnl<! nojęzykowej, o którym dotychczas była mowa, można by nazwió I] działalnością stabilizacyjną.

Zadania językoznawcy z zakresie kultury języka nie ogranicz® n się jednak do opisu i kodyfikacji tego, co usankcjonował społeczny u

f wyczaj językowy. Jego rola powinna być bardziej aktywna. Wraz / rozwojem kultury, nauki, techniki, różnorodnych działów gos-^r podarki i powstawaniem nowych instytucji społecznych rosną potrzeby językowe społeczeństwa. Dla ich zaspokojenia staje się . często niezbędne objęcie normą nowych jednostek językowych. Nlitbilność normy musi być więc stabilnością elastyczną. Rola Językoznawcy polega tu na ocenie pojawiających się innowacji, n nawet na współudziale w ich tworzeniu (np. na współpracy ze J specjalistami z różnych dziedzin w uzupełnianiu potrzebnej im ‘ terminologii). Żeby spełnić tę rolę, językoznawca musi znać system Języka i kierunki jego rozwoju, a także dobrze rozumieć potrzeby I zbiorowości, której dana innowacja ma służyć. Taki dopiero zasób wiedzy pozwoli na udzielenie poparcia innowacjom najbardziej ' w komunikacji przydatnym. Ten zakres pracy nad językiem można ■Określić jako działalność modyfikacyjną”^s.

JMwłttlność kulturalnojęzykowa praktyczna, która oczywiście wy-■fl znajomości podstaw teoretycznych i wiedzy naukowej o języku, ■9 ngmnicza się do działalności językoznawców i obejmuje szerszy Olób, które z racji wykonywanego zawodu (pisarz, nauczyciel, Mfimikarz, polityk, ksiądz i inni) lub własnych zainteresowań Rfiwitdzą działalność kulturalnojęzykową, tj. kształcą odpowiednie HI Wy ki w zakresie posługiwania się językiem, udzielają porad języko-lyi li, wypowiadają się publicznie na temat poprawności posługiwali «łf językiem, służą osobistym przykładem w posługiwaniu się ■ftfldem ojczystym.

Hbpicń umiejętności posługiwania się językiem jest rezultatem od-hUhIvwunia przede wszystkim domu rodzinnego, a następnie instytucji Ifjiili o w a wczo-nauczających, tj. w pierwszym rzędzie szkoły, która jest Instytucją, której powinnością jest systematyczna i zorganizowana ■li ii nad językiem ojczystym.

■liii ka o kulturze języka jest wiedzą teoretyczną, której zadania można ^■(ogólniej i w skrócie określić następująco: 1) określanie przedmiotu ³

59

1

   H. Kurkowska, op. cit., s. 59—60.

2

   Takiego „sondażu” dokonuje się zwykle za pośrednictwem odpowiednio zredagowafiiH kwestionariusza. Sposobem ankietowym w badaniach nad stanem współczesnego język³ czeskiego i rosyjskiego posługują się m.in. instytuty językoznawcze Czeskiej Akadtfll Nauk i Akademii Nauk Związku Radzieckiego. W Polsce ta metoda w odniesieniu Llu języka ogólnego nie była dotychczas na szerszą skalę stosowana (przypis aut. cyt. fragm<y

3

WIVIII znaczeniu bywa także używane określenie „polityka językowa”, powstałe w latach 9iiMl<iNtych w Związku Radzieckim. Jak pisze W. Winogradów, oznaczało ono „celową społeczeństwa w żywiołowy proces rozwoju języka” i „zorganizowane kierowa-■ bin procesem” (Problemy kultury reći i nekotoryje zadaci ruskogo jazykoznanija, jjfHjMnny Jazykoznanija” 1963, nr 3, s. 6) (przyp. aut. cyt. firagm.).