skanuj0031 (143)

. _v ... ........-,____^i^łmł „ji/wie^^uwc jLu-B.cu.ria ...ooejmuje wyjącz-

- nie" związek ^ŁIudzi z~ określoną przestrzenią geograficzną, która traktóWana“jest.jako ważna'.zmienna kontekstowa. Dąży się też r.‘do^_uwypuklenia-roli, jaką tak określona społeczność lokalna od-:^rgrywa'w "zaspokajaniu‘codziennych, stale powtarzających się potrzeb człowieka^u. Nie przesądza się więc tu wcale rodzaju .kontaktów dominujących wśród członków społeczności, jest to po prostu kwestia, która wymaga empirycznego sprawdzenia. Kownie dobrze mogą to być .pozbawione jakichkolwiek elementów ■ osobistych kontakty wtórne ^iS.

-"Na .zakończenie warto jeszcze zwrócić uwagę na zasadniczą przeciwstawńość celów, jakie stawiają sobie przedstawiciele dwóch omawianych kierunków w socjologii miasta. W ujęciu tradycyjnym dąży się — jak pamiętamy — do możliwie pełnego i wyczerpującego opisu wszelkich przeobrażeń występujących w trakcie procesów urbanizacyjnych. Urbanizm definiowany jest więc globalnie i obejmuje swym zakresem szereg zmiennych, które zwykle są rzeczywiście wysoko skorelowane z miejskimi formami bytowania. Za charakterystyczną cechę miejskiego stylu żyda uważa się np. wyższy niż na wsi poziom wykształcenia ludności i wyższy standard warunków materialnych. Zmienne te nie są jednak kontrolowane w modelu proponowanym przae Wirtha i jego następców. Stanowi to główne źródło krytyki ze strony przedstawicieli kierunku demograficznego, stawiających sobie znacznie skromniejsze cele poznawcze. Uważają oni bowiem, że przeobrażenia, jakim podlegają współczesne społeczeństwa miejskie,'są uwarunkowane działaniem wielu różnych czynników, nie zawsze związanych bezpośrednio z procesami urbanizacyjnymi.'Badacze ci próbują więc stwierdzić, jaki jest bezpośredni.

⁴⁴ Patrz np.: L. F. Schnore, Community, w: Sociology: an Intraduction, Ńeil J. Smelser (ed.), John Wiley and Sons, New York 1967, s. 95.

⁴⁴. O dwóch sposobach ujmowania terminu „społecżność lokalna” (coflununtty) pisał? np.: L. F. Schnore, Community, w: Sociology: an rntro-duction, s. 84 - 95; Jessie Bernard, The Sociology of Community, Scott-Fo-resman and Co., Glenview 1973, s. 3-4; Anthony Leeds, Locality Power in P.elation to' Supralocal Power Institutions, w: Urban Anthropoiooy, Aidan Southal (ed.), Oxford University Press, New York-London-Toronto 1973, s. 20-21.

.. .... ..

„czysty’-; wpływ miejsca 'zamieszkania,niezależnie \od"'charakterystycznych cech ludności,‘która te miasta, zamięszkuje. -W_;po-dejściu tym akcentowana jest więc przede wszystkim^ rola zmiennych ekologicznych,. których znaczenie w ujęciu tradycyjnym było wyraźnie niedoceniane.

Nie oznacza to jednak, ie ta metoda badania następstw procesów urbanizacyjnych zawsze prowadzi , do pełnego uwzględnienia wpływu miejsca zamieszkania. Opierając się na tej metodzie, nie sposób bowiem odpowiedzieć na pytanie,- dlaczego w pewnych miastach następuje wyraźna koncentracja ludzi o określonych cechach, • np. lepiej wykształconych czy też zajmujących wyższe pozycje -w-^Społeczeństwie. Zagadnienia te stanowią natomiast istotny składnik koncepcji tradycyjnej, której przedstawiciele stosują'bardzo szeroką definicję urbanizacji. W podejściu przyj-mującym za punkt wyjścia demograficzną definicję urbanizacji próbuje się-natomiast wyróżnić „czysty czynnik miejski” i — jak pisze B. Schwartz — bada się jego wpływ niezależnie od elementów społecznych, które się nań składają ^łe.

„Urbanizacja wsi” — „ruralizacja miasta”

Pisząc o praktycznych zastosowaniach terminu „urbanizm”, wspomnieć należy również o dwóch niezwykle często występujących w tym kontekście pojęciach, a mianowicie o „urbanizacji wsi” i „ruralizacji miasta”. W polskiej literaturze socjologicznej zwłaszcza pierwszy z tych terminów został bardzo szeroko'upowszechniony. Precyzyjne zdefiniowanie tego pojęcia nasuwa szereg zasadniczych trudności, gdyż występuje ono zazwyczaj w bardzo-wielu znaczeniach. Rację ma chyba jednak W. Rakowski, który, dokonawszy przeglądu różnych definicji," stwierdza:    chociaż¹,

nie ma jednoznaczności odnośnie do samego .pojęcia «urbanizacja wsi*, wszyscy są jednak zgodni co do tego, iż są to przemiany

** B. -Schwartz, -Images of Suburbia: Some Reińsionist Commentars/ and ConcIusioTW, w: The Changing Face of the SubUTbs, s. 329-330.

.*9$