skanuj0031 (93)

5. Międzynarodowe aspekty ochrony przyrody

182

Rezerwaty biosfery muszą mieć zapewnioną długotrwałą ochronę prawną, dlatego też zwykle część centralna jest obszarem chronionym na mocy prawa krajowego, w formie odpowiadającej kategorii I lub II obszarów chronionych w systemie klasyfikacji międzynarodowej, a strefy buforowe mogą odpowiadać kategorii IV—VI (zob. rozdz. 4). Powinny także obejmować granicami na tyle duże obszary, by działalność naukowa, edukacyjna, monitoring przyrodniczy lub eksperymenty dotyczące wypracowania optymalnych metod i zasad użytkowania terenu nie prowadziły do konfliktów z szeroko rozumianym otoczeniem rezerwatu biosfery. W Polsce strefę centralną rezerwatu biosfery mogą tworzyć parki narodowe lub rezerwaty przyrody ze ścisłą ochroną ekosystemów w ich granicach, a w skład stref buforowych mogą wchodzić parki krajobrazowe, użytki ekologiczne, rezerwaty przyrody z czynną ochroną ekosystemów lub gatunków, a także obszary chronionego krajobrazu.

Podejście do zadań rezerwatów biosfery zmieniło się w wyniku gromadzonych doświadczeń oraz na skutek debaty uczestników Szczytu Ziemi w 1992 roku — poświęcono w niej wiele uwagi znaczeniu kultury i tradycji lokalnych społeczności dla ochrony przyrody. W 1995 roku, na Międzynarodowej Konferencji Rezerwatów Biosfery UNESCO w Sewilli, zatwierdzono Ramowy Statut Światowej Sied Rezerwatów Biosfery oraz wytyczono kierunki dalszego ich rozwoju, uwzględniające konieczność zharmonizowania ich zadań i działalności ze społecznymi i kulturowymi warunkami życia miejscowej ludności.

Stan realizacji Zręby międzynarodowej sieci rezerwatów biosfery powstały w 1976 roku. programu MAB -pę wysoką rangę uzyskały niemal równocześnie nie tylko wielkie parki narodowe w Stanach Zjednoczonych, np. Yellowstone NĘ Rocky Mountain NĘ czy Big Band NĘ niekiedy wchodzące w skład jednego rezerwatu biosfery, jak Kings Canyon NP i Seauoia NĘ ale także maleńkie parki narodowe w Polsce, m.in. Białowieski PN i Babiogórski PN. Sieć początkowo szybko się rozwijała, jednak nadal nie pokrywa równomiernie wszystkich kontynentów. Duża część Azji, Afryki i Ameryki Południowej to białe plamy na mapie rezerwatów biosfery, podczas gdy w niektórych państwach Europy, przodującej pod tym względem, utworzono ich bardzo dużo: np. w małej Bułgarii aż 16. Do 2007 roku utworzono 483 rezerwaty biosfery w 102 krajach, a zatem nadal blisko 50% państw nie uczestniczy w programie MAB (rys. 5.1).

Rezerwaty W Polsce utworzono dotychczas dziewięć rezerwatów biosfery, głównie w latach

biosfery p 976 i 1992. Oto aktualna lista rezerwatów biosfery w naszym kraju:

w Polsce    ,    _    z ,    . z 3*2    ..... *    ^{J J}

• „Babia Góra” (Babiogórski PN), 1976;

■    „Białowieża” (Białowieski PN), 1976;

■    „Słowiński” (Słowiński PN), 1976;

■    „Jezioro Łuknajno” (rezerwat przyrody: „Jezioro Łuknajno”), 1976;

■    „Karkonosze” (polsko-czeski; po stronie polskiej Karkonoski PN), 1992;

a „Karpaty Wschodnie” (polsko-słowacko-ukraiński; po stronie polskiej Bieszczadzki PN, PK Doliny Sanu, Ciśniasko-Wetliński PK, Wschodniobeskidzki OChK), 1992;