skanuj0037 (75)

5. Międzynarodowe aspekty ochrony przyrody 188

i procedur, opracowanych przez Komitet Światowego Dziedzictwa osobno dla obiektów kulturowych i przyrodniczych. Kryteria kwalifikacyjne są co kilka lat weryfikowane i uściślane po uzgodnieniu ze stronami konwencji.

Rejestr najważniejszych zabytków kulturowych i przyrodniczych, prowadzony od 1978 roku, zawierał początkowo zaledwie 12 obiektów, wśród których znalazły się także kopalnia soli w Wieliczce i starówka w Krakowie, a ponadto m. in. najstarszy park narodowy na świecie Yellowstone (Stany Zjednoczone), Wyspy Galapagos (Ekwador), Kościoły skalne w Lalibeli (Etiopia), gorące źródliska z tarasami zbudowanymi z nacieków wapiennych Pamukkale w Turcji i Osady Indian na płaskowyżu Mesa Verde (Stany Zjednoczone). Ten ostatni obiekt formalnie reprezentuje dziedzictwo kultury, ale de facto ochronie podlega także dzika przyroda w otoczeniu indiańskich budowli, ponieważ Mesa Verde już od 1906 roku jest parkiem narodowym.

Obecnie wśród 830 oczek składających się na sieć Dziedzictwa Światowego (dane z 2007 roku) znajdują się 644 obiekty kulturowe i tylko 162 przyrodnicze, o bardzo różnym charakterze. Są nimi np. Jezioro Bajkał, Wulkany Kamczatki, Wyspa Wran-gla, Kopalnia skamielin fauny i flory trzeciorzędowej z epoki eocenu w Messel, Park Narodowy Jaskiń Carlsbad (Carlsbad Caverns NP) w Stanach Zjednoczonych—ostoja setek tysięcy nietoperzy i swoisty teatr, w którym obserwuje się ich wyloty na żerowiska, Ayers Rock w Australii — ogromna skała nazywana przez Aborygenów „Uluru”, Kraina Laponii w Szwecji. Poza tym Komitet Światowego Dziedzictwa uznał 24 obiekty za „mieszane”, odpowiadające w tym samym stopniu kryteriom przyrodniczym co kulturowym.

Sieć obiektów Dziedzictwa Światowego zagęszcza się z każdym rokiem. Na przykład, w 200S roku do wpisu na listę UNESCO zgłoszono 42 nowe obszary, m.in. przez cztery kraje, które dotychczas nie były stroną Konwencji Paryskiej. Każda propozycja jest wnikliwie analizowana przez konsultantów reprezentujących Międzynarodową Radę ds. Zabytków lub Światową Unię Ochrony Przyrody, a już zatwierdzone obiekty Dziedzictwa Światowego są okresowo wizytowane przez członków Komitetu. Jeśli ochrona któregoś z nich jest niezadowalająca, trzeba się liczyć z ponowną kontrolą, a nawet z wykreśleniem obiektu z listy.

Obiekty Pierwszym obiektem zgłoszonym przez Polskę i wpisanym na Listę Dziedzictwa Dziedzictwa Światowego w 1977 roku był Białowieski Park Narodowy, jedyny reprezentujący ^SWw°Nsce dziedzictwo naturalne. Tylko jeden obiekty-* Park Mużakowski nad rzeką Nysą (2004) — ma charakter przyrodniczo-kulturowy, a pozostałych 10 reprezentuje dziedzictwo historyczne i kulturowe. Oto ich aktualna lista i rok uznania za obiekt Dziedzictwa Światowego:

■    Białowieski Park Narodowy (wspólnie z Białorusią), 1977;

■    Stare Miasto w Krakowie, 1978;

■    Zabytkowa kopalnia soli w Wieliczce, 1978;

■    Obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau, 1979;