skanuj0039 (115)

uporząd-

iDudowany

s:nematów czyli utrzy-zachodzą-edy wiem, jsze od A. c ,vania nie z^_y pozna : :ez drogę

: nologów oczekiwa-2 ze kiedy Bią się też ‘ Tolman : izekiwać dostawała cę nawet

:ie planu, 01. 1980). od prawi-5 ię przed -ię.

zer czło-►C'czesnej ^; Akcen-istnienie c-a może ych przez :cowiada natu czy te formy nsforma-n esieniu 177). poznaw-a sobie znak, że schema-~ego czy sst więc

procesem automatycznym, przyporządkowanym aktywizacji danego schematu.

Ważną funkcją schematów jest to, że pozwalają one na interpretację nowych danych, kiedy te są niepełne. Brakujące informacje uzupełniane są z istniejącego już schematu. Pojęcie schematu ujmowane jest przez różnych autorów jako analogiczne do takich terminów, jak: gra, skrypt, rama, hipoteza lub miniteoria. Zbiór schematów stanowi nasz wewnętrzny model jakiejś sytuacji rzeczywistości, rozumienie tej rzeczywistości to jakby testowanie różnych na jej temat hipotez. Schemat odpowiada tez pojęciu procedury, gdyż schematy są aktywne, przypominają programy komputerowe. Reprezentują one wiedzę człowieka na różnych poziomach abstrakcji — od znaczeń pojedynczych słów, prostych programów, do skomplikowanych umiejętności i całych ideologii. O pojęciu schematu mówimy w rozdziale pt. „Pamięć”.

Nabywanie wprawy

W odróżnieniu od sytuacji uczenia się przez rozwiązywanie jakiegoś problemu istnieją sytuacje, w których po prostu wykonujemy dobrze znane i opanowane czynności, takie jak np. mówienie w ojczystym języku, prowadzenie samochodu, wykonywanie obliczeń, np. dodawanie itp. Tego typu sytuacje przeważają w naszym doświadczeniu codziennym i czasem trudno jest uzmysłowić sobie, że ich opanowanie jest dziełem bardzo długich ćwiczeń. Kiedy obserwujemy obcokrajowca, który ma kłopoty z mówieniem po polsku, lub początkującego kierowcę, lub dziecko na pierwszych lekcjach rachunków, to możemy wówczas uświadomić sobie różnice między początkującym a wprawnym wykonawcą danej czynności. Istnieje wiele rodzajów czynności, w wykonywaniu których tylko nieliczni osiągają pełną wprawę — mówimy wtedy o ekspertach czy mistrzach w danej dziedzinie. Chodzi tu o takie czynności, jak gra w szachy, gra w tenisa czy w wiele innych gier sportowych, uprawianie sztuki czy nauki itp. Kiedy śledzi się proces osiągania takiej wyspecjalizowanej wprawy, to okazuje się, że przebiega on podobnie jak proces nabywania wprawy w zakresie przyswajania szeroko rozpowszechnionych umiejętności. Najczęściej bada się przyswajanie nawyków sensoryczno-motorycznych, wykreślając przy tym krzywe przebiegu tego procesu (por. podrozdział „Krzywe uczenia się”). Można wyróżnić stadia tego procesu, które omówimy dalej. Przed tym zastanowimy się, w jakich dziedzinach wiedzy ludzkiej występuje wprawa. W odrębnym podrozdziale prześledzimy warunki i czynniki, od jakich może zależeć nabywanie wprawy. Rozważymy tylko warunki i prawidłowości ogólne, nie zajmując się różnicami pod względem zdolności czy cech temperamentalnych, które, oczywiście, mogą także wpływać na poziom wprawy osiąganej w danej dziedzinie przez daną jednostkę.

137