skanuj0039 (73)

Praca z dziećmi z FAS - podstawowe założenia

Zmniejszanie nadwrażliwości sensorycznej

Założenie pierwsze wynika m.in. z nadwrażliwości sensorycznej dzieci z FAS. Zatrzymajmy się więc nad samym pojęciem wrażliwości, aby zrozumieć sens jej zmniejszania.

Wrażliwość sensoryczna to zdolność do odczuwania, identyfikowania, rozróżniania bodźców i jest ona cechą osobniczą, co znaczy, że poszczególne osoby mogą różnie pod względem intensywności reagować na ten sam bodziec. Osoby z większą wrażliwością reagują łatwo i szybko nawet na bodźce bardzo słabe, dla osób mniej wrażliwych nawet nie zauważalne. Niska jest również ich wytrzymałość (zdolność do adekwatnego reagowania) nawet na bodźce, które działają krótko. W praktyce przekłada się to na niemożność skupienia się na wykonywanej czynności, przerywanie jej, na małej wytrwałości.

Osoby o nadwrażliwości sensorycznej nieprawidłowo interpretują docierające do nich bodźce, co uniemożliwia wykorzystanie ich w celowym i efektywnym działaniu. W tym przypadku układ nerwowy reaguje nadmiernie - zwykłe dla innych doznanie sensoryczne odbiera jako bardzo silne - dzieci czuja się „bombardowane informacjami”. Na drugim krańcu znajdują się osoby z obniżoną wrażliwością (takie również spotykamy wśród dzieci z FAS) - ich układ nerwowy nie rejestruje lub nie rozpoznaje informacji sensorycznych. Cierpią więc na brak stymulacji i poszukują jej. Przekłada się to na różny obraz funkcjonowania dzieci z FAS. Większość z nich szybko rezygnuje z wysiłku, nie wykazuje inicjatywy, nie próbuje przezwyciężać trudności, trudności nie motywują a zniechęcają do pracy. Nie są w stanie wykonywać czynności długotrwałych, wybierają zadania prostsze (tak radzą sobie z nadwrażliwością), które dają radę dokończyć. Są jednak i takie, które ciągle są w ruchu, nie potrafią skupić się na żadnej czynności, chwytają się wielu zadań jednocześnie, a nawet zadają sobie ból. Ponadto podatne są na powstawanie bardzo silnych emocji, co jest trudne do zaakceptowania przez otoczenie, ponieważ jest niezrozumiałe. W praktyce wygląda to tak, że gdy zwrócimy dziecku uwagę, to charakteryzujące się z nadwrażliwością może zareagować agresywnie, a z obniżona wrażliwością - w ogóle nie usłyszeć uwagi. Nadwrażliwość/obniżona wrażliwość może dotyczyć wszystkich modalności albo tylko jednej, np. czuciowej czy słuchowej.

Wymienione cechy wrażliwości (maksymalne stopnie nasycenia) utrudniają dzieciom z FAS nabywanie nowych umiejętności zarówno w sferze funkcjonowania w roli ucznia, jak i w sferze kompetencji społecznych. Należy również pamiętać, że istnieją także inne rodzaje nadwrażliwości, nie tylko sensoryczna, obejmująca nadwrażliwość na bodźce zmysłowe. Inne rodzaje nadwrażliwości to:

•    nadwrażliwość społeczna - kontakty społeczne wywołują lęk i napięcie,

•    nadwrażliwość na zmiany - trudności w akceptowaniu i adaptowaniu się do zmian, preferowanie rutyny, przewidywalności (w takich warunkach lepiej funkcjonują,

•    nadwrażliwość emocjonalna — niezwykłe wyczucie w odbiorze stanów emocjonal-