stronie węglanów SrCOi i CaCOi. Zwróćmy uwagę, że do tych wniosków doszliśmy już na podstawie porównania odpowiednich rozpuszczalności molowych (SmcSO, i SmcCO,). Nie zrobiliśmy dotąd żadnych założeń co do stosowanego stężenia jonów COj2 .
O ile reakcja:
BaCOi + SOi2' £ BąS04 + C032'
zachodzi samorzutnie, to aby odwrócić jej kierunek, musimy prowadzić ją w szczególnych warunkach: znacznie podnosimy stężenie jonów COj2 (stężony roztwór Na2COj) i stopniowo usuwamy uwalniane jony SO.i2 wraz z kolejnymi porcjami roztworu Na2C03.
Inną możliwość wykrycia jonów C,a2+ (w obecności jonów Sr2*) stwarza wytrącenie białego krystalicznego osadu soli podwójnej heksacyjano-żelazianu(II) wapniowo amonowego Ca(NH4WFe(CNWI. Wzór ten odpowiada równomolowej mieszaninie CajjFefCNjs] i (NH4)4[Fe(CN)6].
Z uwagi na dość znaczną rozpuszczalność tego osadu (około 10'2mol/dm3), istotne jest użycie stężonych roztworów odczynników strącających: NH4C1 i K4Fe(CN)6]. Możemy zapisać:
Ca2> + 2 NlV + [Fe(CN)6]4 ^ Ca(NH4)?rFe(CNV,l
biały
W podanych warunkach jony Sr2+ nie wytrącają osadu, natomiast jony Ba2t mogą o ile są obecne w dużym stężeniu. Podobnie jak często podkreślaliśmy to wcześniej, reakcja z jonami NH4+ i [Fe(CN),,]4 może być potwierdzeniem obecności jonów Ca2*, o ile wcześniej oddzieliliśmy jony Ba2*.
W przeciwieństwie do dobrze rozpuszczalnych chlorków, bromków i jodków, kationy 4 grupy tworzą znacznie mniej rozpuszczalne białe fluorki, tch rozpuszczalność rośnie w szeregu: od CaF2 (około 210'4 mol/dm3), przez SrF2 (ok. 8,5Kr1 M), aż do BaF2 (ok.6,3 10'3M). Wynika stąd, że dodając do analizy roztwór dobrze rozpuszczalnego fluorku (np. KF lub NI 14F), najłatwiej jest wytrącić osad CaF->:
CaJ* + 2F' ^ CaFj
biały osad
Z uwagi na dość znaczną rozpuszczalność CaFÓ, korzystne jest użycie nasyconych roztworów obu reagentów. CaF2 jest praktycznie nierozpuszczalny w 6M roztworze CH3COOH, natomiast w rozcieńczonych kwasach mineralnych rozpuszcza się słabo.
Wodoroortofosforan(V) sodowy Na2HP04 jest odczynnikiem zdecydowanie nieselektywnym. Wytrąca osady z prawie wszystkimi kationami. Do wyjątków należą jony sodowe, potasowe i amonowe. Kationy 4 grupy Freseniusa wytrącają osady, zarówno z anionami HPO/, jak i z PO*3 . W środowisku obojętnym dominuje powstawanie wodoroortofosforanów(V):
Me2* + IiP042 2 MeHPO,
białe osady
Po zalkalizowaniu roztworu (np. NM3H20 lub roztworem silnej zasady), podnosi się stężenie jonów ortofosforanowych (V):
HP042' + NH3aq Tt P043' + NH/
Stworzyliśmy warunki sprzyjające wytrącaniu ortofosforanów:
3 Me2' + 2 PO«3" Ft Me3(POjb
tez białe osady
93