skanuj0006(5)

Przy chłodzeniu bezpośrednim, stosowanym w dużych maszynach wirujących, czynnik chłodzący przechodzi wewnątrz przewodów z prądem, przez co eliminuje się spadki temperatur na izolacji uzwojeń. Wskutek tego chłodzenie bezpośrednie jest bardziej intensywne niż chłodzenie pośrednie.

Czynnik chłodzący przechodzi przez maszynę w sposób naturalny, nie wymuszony przez specjalne urządzenia (chłodzenie naturalne), albo w sposób wymuszony przez urządzenia specjalne, jak wentylatory i pompy (chłodzenie wymuszone). Najczęściej czynnikiem chłodzącym w maszynach elektrycznych wirujących jest powietrze. Przy chłodzeniu bezpośrednim czynnikiem chłodzącym jest wodór albo woda. Wodór ma znacznie lepsze właściwości chłodzące niż powietrze. Właściwości chłodzące wodoru polepszają się ze wzrostem jego ciśnienia i ze wzrostem prędkości omywania powierzchni chłodzonej. Dlatego w dużych maszynach, np. w turbogeneratorach, stosuje się chłodzenie bezpośrednie wodorowe przy ciśnieniu 300^-400 kPa (3 -r- 4 at) i przy wymuszonych przez wentylatory prędkościach wodoru, wynoszących kilkadziesiąt metrów na sekundę. Ciepło odebrane od maszyny przez wodór jest wynoszone na zewnątrz części czynnych i tam w chłodnicach jest oddawane wodzie chłodzącej. Jeszcze bardziej intensywne jest chłodzenie wodne, przy którym czynnikiem chłodzącym, przepływającym wewnątrz przewodów z prądem, jest destylowana i zdejonizowana woda. Woda, podobnie jak wodór, ma obieg zamknięty, tzn. po oddaniu ciepła w chłodnicach jest ponownie skierowana do maszyny.

Transformatory są chłodzone najczęściej olejem. W celu uintensywnienia chłodzenia kadzie transformatora mają rury chłodzące albo radiatory. Bardzo duże transformatory mają obieg oleju wymuszony przez pompy. Przy tym rozwiązaniu nagrzany w transformatorze olej jest przepompowany do zewnętrznej chłodnicy. Po oddaniu w chłodnicy ciepła wodzie chłodzącej olej wpływa ponownie do wnętrza transformatora. ¹ maszyn ogólnego zastosowania, produkowanych masowo. Serię maszyn elektrycznych mogą stanowić np. silniki indukcyjne trójfazowe o mocach znamionowych 0,06-^90 kW, czy silniki prądu stałego o mocach znamionowych 1,1 -h-160 kW.

•1.20¹ Co oznacza termin „wielkość mechaniczna maszyny elektrycznej”?

Termin „wielkość mechaniczna maszyny elektrycznej” oznacza liczbę wyrażającą podstawowy wymiar montażowy maszyny elektrycznej. W przypadku maszyn wirujących średnich mocy o rozwiązaniu konstrukcyjnym na łapach, a więc maszyn elektrycznych najczęściej stosowanych, wielkość mechaniczna oznacza wznios wału (wymiar oznaczany literą H), tj. odległość od dolnej powierzchni łap maszyny do osi jej wału. Z tą wielkością łączą się także wartości liczbowe rozstawu otworów mocujących w łapach, który w kierunku prostopadłym do osi wału jest oznaczany literą zł, a w kierunku osi wału — literą B.

1

1.19 • Co oznacza termin: „seria maszyn elektrycznych”?

Termin „seria maszyn elektrycznych” oznacza grupę maszyn elektrycznych tego samego rodzaju (ze względu na zasadę działania) o wzrastającym parametrze podstawowym, mających podobne rozwiązanie konstrukcyjne, do produkcji których jest przewidziana ta sama albo podobna technologia. W maszynach wirujących za podstawowy parametr uważa się moc znamionową (nominalną). Wtedy moce znamionowe serii maszyn stanowią ciąg liczb o stałej wartości stosunku każdej następnej liczby tego ciągu do poprzedniej liczby. Najczęściej tak pojęty termin „seria maszyn elektrycznych” jest stosowany do