skanuj0006

Rozdział 1. Naukowy sposób poszukiwania związków między zmiennymi. Rodzaje badań

Rozdział 1. Naukowy sposób poszukiwania związków między zmiennymi. Rodzaje badań

Badania eksperymentalne

Załóżmy, że stwierdziliśmy dodatnią korelację między zmiennymi OBSERWACJA PRZEMOCY i AGRESJA. Czy to oznacza, że oglądanie agresji w TV jest przyczyną agresywności u dzieci? Niekoniecznie. Może to także znaczyć, że dzieci z natury agresywne, po prostu lubią oglądać przemoc i że byłyby one równie agresywne, nawet gdyby całymi dniami oglądały ckliwe dobranocki. Aby wykazać zależność przyczynową między oglądaniem przemocy w TV a zwiększeniem agresywności, musimy przeprowadzić badania eksperymentalne.

Jak można to zrobić? Na przykład dzieląc losowo dzieci na dwie grupy. Jednej grupie (grupa eksperymentalna) pokazujemy odcinek serialu telewizyjnego, w któ-rym ludzie zachowują się bardzo agresywnie przez 50 minut w ciągu odcinka. Inne pSlJll dzieci, przydzielone losowo do grupy kontrolnej, przez tyle samo czasu oglądają |p|Ia| film niezawierający przemocy. Najważniejsze jest to, że każde dziecko ma równe yF szanse, iż będzie wybrane do oglądania serialu, dzięki temu w eksperymencie zostają zneutralizowane wszelkie różnice między dwiema grupami eksperymentalnymi pod względem charakteru dzieci. Jeżeli dzieci, które oglądały serial, wykazywały potem większą agresywność w zabawach niż dzieci, które oglądały neutralny film, to fakt ten wyraźnie sugeruje, źe oglądanie przemocy może doprowadzić do jej stosowania.

Ipplk    Gdy interesuje nas zależność przyczynowa, hipotetyczną przyczynę nazywamy

zmienną niezależną, ponieważ to eksperymentator ustala jej wartości — manipulu-llllgf je nią. Jest ona niezależna od innych wpływów.

Zmienną niezależną nazywamy tę, której wpływ chcemy zbadam Zmienna zależna jest tym, co mierzymy, aby ocenić skutki „działania” zmiennej niezależnej.

W omawianym eksperymencie „manipulowaliśmy” rodzajem oglądanej audycji telewizyjnej - zmienną niezależną było oglądanie lub nieoglądanie filmu poka-|||fr żującego przemoc. Zmienna niezależna przyjmowała więc dwie wartości (0—film bez przemocy; 1 - film z przemocą). Efekt manipulacji eksperymentalnej powi-|||if ni en się przejawić w zmianach zmiennej zależnej, nazwanej tak, ponieważ eks-perymentator spodziewa się wyniku zależnego od zmian wprowadzonych przez zmienną niezależną. W tym eksperymencie zmienną zależną był stopień agresji przejawianej w zachowaniu.

Model teoretyczny tworzony przed rozpoczęciem badań zawiera zazwyczaj więcej zmiennych niż te, których pomiaru dokonamy.

Brzeziński [5] proponuje, aby podzielić je na istotne i nieistotne, wyróżnić zmienne 2 uboczne - zakłócające..

Często zbieramy dodatkowe informacje, które mogą być wykorzystywane w dalszych analizach, np. notujemy płeć, wiek badanych, mierzymy u nich poziom lęku. Tego typu zmienne nazywane są zmiennymi kontrolowanymi, ponieważ możemy je wprowadzić do analizy.

Operacjonalizacja zmiennej niezależnej w badaniach eksperymentalnych

W eksperymencie psychologicznym wartości zmiennej niezależnej wyznaczane są przez różnice w sytuacjach eksperymentalnych, a zmienna zależna jest pomiarem reakcji badanego. Zmienna musi mieć co najmniej dwie wartości - inaczej byłaby stałą. Potrzebne są co -najmniej dwie wartości zmiennej niezależnej, by móc zademonstrować, że manipulacja przyniosła efekt, podczas gdy eksperyment z tylko jedną wartością zmiennej niezależnej nie pozwala określić, czyjego rezultat, wyrażany za pomocą wartości zmiennej.zależnej, ma coś wspólnego z obecnością zmiennej niezależnej.

W eksperymencie AGRESJA wprowadzono dwie wartości zmiennej niezależnej: oglądanie filmu z przemocą lub bez, i to one wyznaczały podział na grupę eksperymen- jfPSSnj talną (z przemocą) i grapę kontrolną (bez przemocy). Zmienne niezależne nazywane fftfffigj są często czynnikami, a ich wartości poziomami czynnika. Stosując tę terminologię, ^lllp powiedzielibyśmy, że w naszym badaniu czynnik „przemoc” miał dwa poziomy.

Kiedy pytanie zostanie już przekształcone w twierdzenie stanowiące hipotezę badawczą, eksperymentator musi zdecydować, jak zaprojektować procedurę eksperymentalną. Jednym z najtrudniejszych zadań badacza jest przełożenie hipotezy na specyficzne, obserwowalne zdarzenia.

Jeżeli chcemy się dowiedzieć, czy ludzie szybciej reagują(naciskając odpowiedni klawisz) na zapalające się światło, gdy towarzyszy mu dźwięk, zmienna niezależna jest określona w sposób oczywisty — obecność lub brak dźwięku. Jeżeli jednak chcemy określić, czy agresywność dzieci wzrasta po obejrzeniu filmu z dużą dawką przemocy, zmienna niezależna — przemoc, jest dużo trudniejsza do zdefiniowania. Potrzebujemy definicji operacyjnej, czyli operacjonalizacji naszej zmiennej teoretycznej. Oznacza to, że musimy określić operacje^ jakie trzeba wykonać, aby wprowadzić daną wartość zmiennej niezależnej. Operacjonalizacja przypomina przepis kulinarny, ponieważ określa dokładnie, co inny badacz, który chce zreplikować nasz eksperyment, powinien zrobić.

W badaniu poświęconym wpływowi oglądanej w telewizji agresji operacjonalizacja zmiennej niezależnej musi określać, co należy zrobić, aby uznać dany film za „niebezpieczny”, tzn. zawierający dużo aktów przemocy. Możemy pokazać różne filmy losowo wybranej grupie 100 osób i określić jako niebezpieczny ten, który uzyska ponad 75% wskazań. Innym sposobemjest zadanie 10 pytań typu: „Czy w filmie pokazywano bójki?”, „Czy któryś z bohaterów poniżał inną osobę?” itp. Możemy założyć, że film, który otrzymał co najmniej dwie odpowiedzi TAK, jest niebezpieczny. Analogiczny problem pojawi się przy operacj onalizacji zmiennej zależnej.    23