skanuj0081 (24)

6.5. Zróżnicowanie ekosystemów

zachowało się jeszcze wiele tych eutroficznych zbiorników, zazwyczaj silnie zróżnicowanych w zależności od wieku: najmłodsze, świeżo odcięte meandry, są niemal pozbawione przybrzeżnych trzcinowisk, z kolei najstarsze bywają całkowicie zarośnięte szuwarami zbudowanymi z trzciny, pałki szerokolistnej i wąskolistnej, tataraku zwyczajnego, manny mielec oraz turzycy błotnej i zaostrzonej, a także luźnymi zaroślami wierzby szarej i wierzby pięciopręcikowej, a nawet bagiennymi lasami olchowymi. Najwięcej jest jednak starorzeczy zarośniętych częściowo, z widoczną jeszcze taflą wody i szerokim pasem szuwarów. Flora starorzeczy obfituje w gatunki roślin wolno pływających i z liśćmi pływającymi, a typowymi dla tych zbiorników gatunkami są: sałwinia pływająca, grzybieńczyk wodny oraz — na południu kraju — kotewka orzech wodny. Roślinność reprezentuje zespoły należące do klas Lemne-tea, Potamogetonetea, Phragmitetea i Alnetea glutinosae.

Stawy rybne są sztucznymi i płytkimi zbiornikami wodnymi, odgrodzonymi Stawy rybne groblami, zazwyczaj okresowo pozbawionymi wody. W Polsce jest blisko 5 tys. stawów, w tym ok. 900 kompleksów stawowych, zajmujących powierzchnię ok.

70 tys. ha. Są one rozmieszczone nierównomiernie na obszarze Polski. Występują głównie w tych rejonach kraju, które są pozbawione naturalnych zbiorników wodnych, czyli jezior. Prawie 50% stawów grupuje się w trzech centrach: południowo--zachodnim (129 kompleksów stawów), środkowopołudniowym (148 kompleksów stawów) i południowo-wschodnim (128 kompleksów stawów). Największą powierzchnię zajmują stawy w otoczeniu lasów, najmniejszą w otoczeniu pól, jednak pod względem liczby tych zbiorników proporcje są odwrócone.

Flora i roślinność stawów są zbliżone do szaty roślinnej jezior eutroficznych i starorzeczy. Duże kompleksy stawów rybnych, jak Stawy Milickie, Stawy Przemkowskie czy Stawy Niemodlińskie, są zazwyczaj ostoją bogatej awifauny. Na przykład, w otoczeniu ponad 40 różnej wielkości Stawów Niemodlińskich, zajmujących łączną powierzchnię 484 ha, ptaki wodne i błotne (72 gatunki) spędzają ok. 50 dni w ciągu roku, w tym ponad 30 dni w sezonie lęgowym (Kopij 2001). Stawy rybne, jak wykazały m.in. badania A. Dyrcza (1989), są w Polsce najważniejszymi miejscami lęgowymi dla bąka, bączka i podgorzałki, a bardzo ważnymi dla zielonki i kureczld nakrapianej.

Interesujące pod względem ekologicznym są zbiorniki astatyczne: małe i płytkie, zwykle bezodpływowe, charakteryzujące się dużymi zmianami poziomu wody.

Zasiedlają je gatunki o szerokiej amplitudzie ekologicznej, przystosowane do zmiennego poziomu wody, głównie rośliny swobodnie pływające, a na brzegach — pałka szerokolistna, turzyce i gatunki bagienne: siedmiopalecznik błotny, czermień błotna i bobrek trójlistkowy, a także wierzby.

Ekosystemy rzek na obszarze Polski charakteryzuje wielka różnorodność zależ- Rzeki nie od ich wielkości i stopnia naturalności, a także od przyrodniczego charakteru terenów, które przecinają te cieki. Przyrodniczo najbogatsze są rzeki wolno płynące, meandrujące, niewielkie lub średniej wielkości, jak Krutynia, Omulew, Drawa,

Parsęta, Pasłęka, Biebrza. Występuje w nich wiele gatunków roślin zasiedlających