skanuj0006 (223)

98 Część I. Kierownicze funkcje nauczyciela

Mapa programu to narzędzie planistyczne, które umożliwia grupom nauczycieli ustalić, czego nauczają w danej klasie lub na dany temat. W ten sposób można wyszukać luki i powtórzenia.

Cele dydaktyczne mają formę wyrażeń opisujących zmiany, jakie powinny zajść w uczniach w wyniku nauczania; mogą opisywać zmiany jako operacje, które uczeń potrafi wykonać, mogą też przyjąć postać bardziej ogólną. Prawidłowo sformułowane cele operacyjne składają się z opisu docelowego zachowania ucznia, sytuacji, w której ma zachowanie to przejawić, i kryteriów osiągnięć. Cele wyrażone w ogólniejszej formie komunikują ogólny zamiar nauczyciela i nie są tak precyzyjne jak cele operacyjne.

Taksonomie pomagają klasyfikować rzeczy i ukazywać związki między nimi. Najpopularniejsza z będących w użyciu - taksonomia Blooma - dzieli cele na trzy zasadnicze dziedziny: poznawczą, emocjonalną i psychoruchową.

Momenty krytyczne w planowaniu to: dobór treści nauczania, dobór czynności, ustalenie porządku, kształtowanie ducha i spójności grupy.

Schematy planu lekcji mogą być rozmaite, w zasadzie jednak dobry plan wymienia jasno sformułowane cele, sekwencję cznności uczenia się i środki kontroli uczenia się.

Plany jednostek tematycznych (działów programowych) obejmują kilka dni lub tygodni. Ich forma może być różna, podobnie jak planów lekcji, ale dobry plan działu zawiera cele sumaryczne, zasadnicze treści nauczania, schemat lub fazy działu, ważniejsze zadane prace i procedury kontroli i oceny.

Przy planowaniu zadań długoterminowych pomocne są tablice synchronistyczne.

Tablica czynność-treść jest narzędziem planistycznym ułatwiającym połączenie w nauczaniu celów, treści i oczekiwanych efektów uczenia się.

Skuteczny nauczyciel umie przygotować poprawne pod względem formalnym plany. Potrafi także dokonać w nich poprawek, jeśli okażą się nieodpowiednie lub nieefektywne.

W nauczaniu czas i przestrzeń są ograniczone, dlatego ich użycie trzeba planować rozważnie i starannie.

Badania wykazują znaczne różnice w tym, ile czasu poszczególni nauczyciele przeznaczają na poszczególne zagadnienia i działy.

Czas spędzony przez ucznia na wykonywaniu zadań dydaktycznych silnie i korzystnie wpływa na jego osiągnięcia.

Gospodarowanie przestrzenią (ustawienie sprzętów, rozmieszczenie uczniów) to następny przedmiot planowania i zarządzania przez nauczycieli. Sposób korzystania z przestrzeni w klasie wpływa na atmosferę uczenia się, na komunikowanie się i ma ważne skutki poznawcze i emocjonalne dla uczniów.

Na wykorzystanie czasu i przestrzeni wpływa charakter zadań dydaktycznych. Skuteczni nauczyciele wykazują się w tej dziedzinie elastycznością i postawą eksperymentatora.

KLASA JAKO WSPÓLNOTA DYDAKTYCZNA

CHWILA NAMYSŁU NAD WSPÓLNOTĄ DYDAKTYCZNĄ W KLASIE

Nim zaczniesz czytać ten rozdział, zastanów się przez moment nad klasami, do których kiedyś uczęszczałeś jako uczeń. Część z nich była zapewne zorganizowana wokół nauczyciela, który przekazywał wiedzę uczniom. W niektórych nauczano skutecznie, a uczniowie zachowywali się dobrze. W innych wymykali się spod kontroli. A w jeszcze innych uczniowie byli z sobą zżyci i każdy pracował ciężko, żeby nauczyć się rzeczy, które wydawały mu się sensowne.

Sporządź teraz dwie listy. Najpierw wylicz właściwości klas, które w twoim mniemaniu przekształcały się w udane wspólnoty dydaktyczne. Na drugiej liście wyszczególnij atrybuty negatywne, uniemożliwiające formowanie wspólnoty dydaktycznej.

Cechy pozytywne    Cechy negatywne