skanuj0096 (22)

6. Wartości przyrodnicze Polski - stan, zagrożenia i ochrona 306

wana jest w Polsce głównie przez skrzelonogi (112 gatunków), pancerzowce (125 gatunków), widłonogi (185 gatunków) i małżoraczki (159 gatunków), a ponadto przez tarczenice, wrzęchy i wąsonogi, do których łącznie należy zaledwie pięć gatunków (Chudzicka i Skibińska 2003). W obrębie poszczególnych gromad znajdują się gatunki pospolite, ale są także gatunki rzadkie, endemiczne i zanikające. Oto dwa przykłady

Wśród skrzelonogich najpospolitsze są drapieżne i filtrujące wioślarki, liczące ok. stu gatunków w większości słodkowodnych, znacznie uboższa jest fauna krajowych muszloraczków, tarczowców i bezpancerzowców, wśród których skrzelopływka bagienna była arktycznym reliktem polodowcowym, żyjącym tylko w Tatrach.

Do krajowych pancerzowców należą dzięsięcionogi, obunogi, równonogi, lasonogi i batynele. Występują one w wodach słodkich, w morzu, a także w środowisku lądowym, jak stonogi. Są wśród nich gatunki endemiczne: Crangonyx pań, Niphargus cassimiriensis i Sjnurella coeca rafalskii, zasiedlające wody podziemne interstycjalne i zagrożone wyginięciem. Do gatunków zagrożonych należy wiele gatunków pancerzowców reliktowych, np. Pallaseopsis cpiadrispinosa z obunogich i Mysis relicta z lasonogich oraz gatunki powszechnie znanych dziesięcionogów: raków i krewetek. Wśród czterech gatunków rodzimych raków rak szlachetny, zwany także rakiem rzecznym, oraz rak błotny, inaczej rak stawowy, należą do gatunków w Polsce zanikających, podobnie zresztą jak w całej Europie. Zagrożone i ustępujące są także rodzime krewetki: słodkowodna Palaemonetes varians i żyjąca na dnie bałtyckich zatok Palaemon adspersus. Siedliska rodzimych gatunków pancerzowców zajmują znacznie bardziej odporne na zanieczyszczenia wód i ekspansywne gatunki obce, np. rak amerykański, rak sygnałowy i pontokaspij-skie gatunki obunogów.

Szczęko- 2. Szczękoczułkowce reprezentowane są w Polsce tylko przez pajęczaki, czułkowce Uczące _na świecie ok. 60 tys. gatunków, a w Polsce 3900. Rodzime pajęczaki należą do kilku rzędów, z których najliczniejsze są roztocza (blisko 3 tys. gatunków). Należą do nich m.in. kleszcze i wodopójki. Lepiej znaną grupą pajęczaków są pająki, których opisano w sumie ok. 35 tys., a w Polsce blisko 800, z czego 300 należy do osnuwikowatych (Prószyński i Staręga 1997). W ogromnej większości żyją one na lądzie, tylko jeden gatunek — topik, wyłącznie w wodzie. Specjaliści umieścili na czerwonej Uście 267 gatunków pająków, wśród których za krytycznie zagrożone uznano 79 gatunków, głównie z powodu zaniku lub degradacji ich siedlisk, m.in. torfowisk i muraw kserotermicznych. Kilka gatunków pająków oraz całą rodzinę gryzieU objęto ochroną gatunkową. Jeden z chronionych gatunków — tygrzyk paskowany, wykazuje w ostatnich latach gwałtowną ekspansję i nie widnieje już na czerwonej liście gatunków zagrożonych.

Zagrożone są także kosarze. Spośród 39 gatunków występujących w Polsce 1/3 widnieje na czerwonej liście. Są to gatunki występujące w naszym kraju tylko na izolowanych, reliktowych stanowiskach. Podobnie, z 44 rodzimych gatunków