skanuj011

Schemat 3. Periodyzacja życia wg koncepcji D. Levinsona

	65	WKRACZANIE W PÓŹNĄ DOROSŁOŚĆ (IV. faza przejściowa)
	60	Kulminacja wieku średniego
	55	Wkraczanie w lata 50.
	50	Początek wieku średniego
45	WKRACZANIE W WIEK ŚREDNI (III. faza przejściowa)
40	Stabilizacja
33	Wkraczanie w lata 30.	% i
28	Debiut w ś wiecie dorosłych	V Faza nowicjatu f w świecie dorosłych
WKRACZANIE WE WCZESNĄ DOROSŁOŚĆ (11. faza przejściowa)		i ■ J

17    • ........ |”~’

Źródło:...

Podawane przez autora granice wieku poszczególnych er nie są sztywne, zachodzą na siebie tak, że pewna część życia toczy się przez 4-5 lat w dwóch okresach jednocześnie. Kluczowym zagadnieniem w tej koncepcji jest odmienna w każdej erze struktura życia jednostki. Jest to podstawowy w danym czasie wzorzec aktywności człowieka i jego powiązań z otoczeniem. Owa struktura determinuje zachowania człowieka w danym odcinku czasu, wyraża się w podejmowanych rolach społecznych, postawach, celach i wartościach. Wkraczaniu w nową erę towarzyszy, jak to określa Levinson okres przejściowy, w którym zaczyna tworzyć się typowa dla danego okresu struktura życia. Jednak z czasem ulega ona modyfikacji jako niezadawalająca, a w następnej erze zostaje zastąpiona przez nową. W ramach każdego głównego okresu Levinson wyodrębnił trzy podokresy: fazę nowicjatu, w której zaczyna tworzyć się struktura życia, fazę pośrednią oraz fazę kulminacyjną końcowego ustabilizowania się struktury życia. W tej koncepcji życie człowieka postrzegane jest jako ciąg coraz to nowych zadań i transformacji w sferze priorytetów jednostki i jej powiązań ze światem.¹⁵

¹³ Z. Pietrasiński, op. cit., s. 58-59.

Analizując zagadnienie szans i zagrożeń dla rozwoju w dorosłości A. Brzezińska¹⁶ w oparciu o koncepcję sezonów życia Levinsona wyznacza odmienne granice czasowe trwania poszczególnych etapów dorosłości. Wczesną dorosłość plasuje pomiędzy 20 a 35 rokiem życia czyli o dziesięć lat krócej, aniżeli w koncepcji Levinsona. Wydaje się to jednak być bliższe naszej rzeczywistości społeczno-kulturowej, w tym przedziale wiekowym dorośli podejmują bowiem role społeczne przynależne wczesnej dorosłości. Średnia dorosłość to okres pomiędzy 30/35 a 60/65 rokiem życia, natomiast późna dorosłość powyżej 65 roku życia¹⁷. Bardziej szczegółowo fazy dorosłości przedstawia K. P. Cross, który przypisuje każdej z nich znaczne wydarzenia, zadania psychiczne i charakterystyczne postawy. Tę godną uwagi propozycję przedstawiono w postaci tabelarycznej, co ułatwia analizę, również przykładowych typowych pytań, które pojawiają się w poszczególnych okresach (por. tabela 1, charakterystyczne postawy).

W dalszych rozważaniach, bazując na podziale dorosłości wg Levinsona zostaną omówione główne zadania rozwojowe i typowe wybory oraz wyzwania, jakie stają przed dorosłymi w poszczególnych okresach, z uwzględnieniem specyfiki polskiej rzeczywistości.

Tabela 1. Charakterystyka faz dorosłości

Wiek i fazy życia	Znaczące wydarzenia	Zadania psychiczne	Charakterystyczne postawy
Opuszczenie domu rodzinnego 18-22	Opuszczenie domu rodzinnego. Stworzenie sobie nowych warunków życia. Podjęcie studiów, podjęcie pierwszej pracy zawodowej. Poszukiwanie życiowego partnera.	Uniezależnienie się od rodziny Uzyskanie życiowej autonomii i osobowościowej tożsamości Zdobywanie samoświadomości związanej z własną płcią Nawiązywanie nowych stosunków społecznych	Wahanie pomiędzy przynależnością do rodziny a jej opuszczeniem.
Wejście w świat dorosłych 23-28	Małżeństwo. Założenie domu rodzinnego. Urodzenie się dziecka. Podjęcie aktywności społecznej w środowisku lokalnym.	Traktowanie siebie jako dorosłego. Rozwijanie umiejętności współżycia. Układanie wizji struktury życia. Marzenie	„Robienie tego co należy”. Orientacja na przyszłość. Zaangażowanie się w dorosłość.

⁶ A. Brzezińska, Dorosłość - szanse i zagrożenia dla rozwoju, w: A. Brzezińsko, K. Appelt, J. Wojciechowska (red.). Szanse i zagrożenia rozwoju w okresie dorosłości, Poznań 2002, s. 11-22.

¹⁷ Obecnie średnia życia wynosi w Polsce 79 lat dla kobiet i 68 lat dla mężczyzn.

19