skanuj0008 (372)

11. Ochrona przyrody i jej zasobów na obszarach użytkowanych gospodarczo 626

przyrody, zwłaszcza że na terenie zarządzanym przez PGL LP znajdują się liczne obiekty reprezentujące poszczególne formy ochrony przyrody, dla których sposób gospodarki prowadzonej w najbliższym sąsiedztwie nie jest obojętny. W lasach państwowych na terenie całej Polski występują 1182 rezerwaty przyrody (65,4% ogólnej powierzchni rezerwatów) oraz duża część łącznego obszaru pozostałych form: 51,8% parków krajobrazowych, 45,4% obszarów chronionego krajobrazu, 62,6% użytków ekologicznych oraz 53,1% zespołów przyrodniczo-krajobrazowych (Symonides 200 lb). Ponadto w lasach gospodarczych zarejestrowano 10269 pomników przyrody (36% ich ogólnej liczby), a łączna powierzchnia wyznaczonych stref ochronnych zwierząt objętych ochroną gatunkową wynosiła do 2004 roku 179 240 ha (Kapuściński 2006). Brakuje dotychczas danych dotyczących wielkości stref ochronnych wyznaczonych dla ochrony roślin, zwierząt i grzybów zgodnie z rozporządzeniami ministra środowiska z 2004 roku (zob. rozdz. 9). Nie wiadomo także, jaka ostatecznie powierzchnia lasów będzie objęta siecią obszarów Natura 2000.

Poszczególne formy ochrony przyrody w różnym stopniu ograniczają swobodę działalności gospodarczej w lasach. Na przykład, użytki ekologiczne, którymi są zazwyczaj śródleśne bagna, nie krępują prac leśnych prawie wcale, podczas gdy strefy ochronne wyznaczane wokół stanowisk gatunków chronionych ograniczają te prace dość znacznie, a w niektórych wypadkach mogą wręcz sparaliżować jakiekolwiek zabiegi gospodarcze wykonywane w lasach, zwłaszcza pozyskiwanie drewna (zob. rozdz. 9).

PGL LĘ zgodnie z ustawą o lasach (art. 50), prowadzi działalność na zasadzie samodzielności finansowej i ze zrozumiałych powodów jest zainteresowane osiąganiem zysków przeznaczanych także na wynagrodzenia, a nie ich ograniczaniem z powodu ochrony przyrody. Co prawda leśnicy czerpią dochody ze sprzedaży drewna pozyskanego w rezerwatach przyrody, a zgodnie z art. 54 ustawy otrzymują także dotacje celowe z budżetu państwa na zadania zlecone przez administrację rządową, związane m.in. z opracowaniem i realizacją planów ochrony dla rezerwatów przyrody znajdujących się pod ich zarządem oraz na ochronę gatunkową roślin i zwierząt, ich zdaniem jednak środki te są niewystarczające i nie rekompensują straty potencjalnych dochodów (Referowska-Chodak 2006). Kwestie finansowania ochrony przyrody są największym źródłem konfliktów między leśnikami, którym prawo pozwoliło na samofinansowanie własnej działalności, a instytucjami i osobami zajmującymi się ochroną przyrody. Według nich część niemałych dochodów państwowego przedsiębiorstwa, pochodzących głównie z wyrębu drzew będących de facto własnością społeczną, powinna być przeznaczona na ochronę różnorodności biologicznej na terenie lasów gospodarczych.

Lasy ochronne    Poza obiektami i składnikami przyrody chronionymi na mocy ustawy o ochro

nie przyrody, godnie z przepisami ustawy o lasach, szczególnej trosce powinny podlegać tzw. lasy ochronne, które łącznie obejmują 38,2% lasów (rys. 11.1). Status ochronnych mogą uzyskać lasy, które: