SNC03798

W wysokich szerokościach geograficznych opady są niewielkie SSSinH , „ pary wodnej w powietrzu (temperatura < 0°C ogranicza prężność pary do <

nie sprzyjające kondensacji i opadom warunki cyrkulacyjne - antycyklony i inwersji temperaĘy, hamujące ruchy pionowe powietrza. Opady w strefie polarnej przynoszą z reguły wirgnięda cyklonów t. umiarkowanych szerokości geograficznych. Są to jednak zdarzenia stosunkowo rzadkie, szczególnie zimą. Dlatego też polarny typ przebiegu opadów charakteryzuje się małymi sumami rocznymi i przewagą opadów letnich nad zimowymi. Dikson w Arktyce syberyjskiej w ciągu pięciu cieplejszych miesięcy otrzymuje ponad 80% rocznej sumy opadów; są one zresztą dość wysokie, bo działalność cyklonalna w tej części Arktyki wykazuje względnie dużą aktywność. W głębi Antarktydy, gdzie cyklony w ogóle nie docierają, opudy są znikome - pada „pył diamentowy”, którego wydajność trudno nawet precyzyjnie określić.

12.3. Diagram klimatyczny

Do określenia pór suchych i pór wilgotnych w ciągu roku nie wystarczają wysokości opadów miesięcznych czy nawet dobowych. O efektywności opadów, tj. o miejscowym bilansie wodnym, decydują także straty wody wynikające z parowania (ewapotranspiracji). Ponieważ dane o parowaniu nie zawsze są dostępne, w klimatologii od dawna stosuje się uproszczoną metodę oceny warunków wilgotnościowych na podstawie średnich sum opadu i średnich miesięcznych wartości temperatury. Graficznym wyrazem tej metody jest diagram klimatyczny, który powstaje z nałożenia wykresów przebiegu temperatury i przebiegu opadów w ciągu roku. Wykorzystuje się średnie wartości tych elementów. Sporządza się wykres temperatury i opadów, których wartości odkłada się na osi rzędnych (pionowych), a czas na osi odciętych. Ważne jest, aby odcinek rzędnej, odpowiadający jednostce temperatury (1°C) równał się odcinkowi, odpowiadającemu dwu jednostkom opadu (2 mm). Inaczej mówiąc: 10°C = 20 mm. Zera obu zmiennych pokrywają się. Tak skonstruowany wykres pozwala wydzielić sezony o nadmiarze i niedoborze wilgoci. Przedział czasu, któremu odpowiada położenie krzywej opadów nad krzywą temperatury, stanowi porę wilgotną, przeciwne ułożenie krzywych—wskazuje na porę suchą. Na diagramie klimatycznym znajdują się zwykle jeszcze inne charakterystyki liczbowe klimatu: wartości średniej temperatury roku T„ rocznej sumy opadów Id, liczby dni z opadem "LR, i in. (rys. 12.12). Diagram klimatyczny ma na celu jedynie prezentację danych w uporządkowany, znormalizowany sposób. Ocena relacji opad-paro-wanic jest tylko orientacyjna, a dla warunków, w których panują temperatury ujemne, zupełnie zawodna. Niemniej, diagram, zwany od nazwiska jego twórcy diagramem Waltera; znalazł szerokie zastosowanie, szczególnie w opracowaniach biogeograficznych i bioklimatologicznych.

2