Strona023 (2)

1

Kalafonia jest uzyskiwana z żywicy drzew iglastych. Podstawowe składniki kalafonii stanowią nienasycone, cykliczne kwasy nbietynowe i pimarowe. Ciężar właściwy kalafonii wynosi 1,0—1,1; temperatura mięknienia jest nie niższa od 65°C (patrz (JOST 797—41).

Kalafonia rozpuszcza się w alkoholu etylowym, eterze, benzenu? i jego homologach, częściowo w benzynie, a przy ogrzewaniu I w pokoście.

Ży wiczany. Żywiczanami nazywamy produkty powstałe w wyniku działania tlenków, wodorotlenków i soli odpowiednich motali na kalafonię. Żywiczan wapnia otrzymuje się przez stapiali Ir kalafonii z wapnem gaszonym. Reakcję można w przybliżeniu wyrazić następującym równaniem:

2C_IUH.,„COOH + Ca(OH)₂ = (C_iyH₂,COO)_aCa + 2H..O.

Najodpowiedniejsza dla tej reakcji jest temperatura 230—240°C. hninak nawet przy zachowaniu tego warunku reakcja nie przebiega do końca; widać to z tego, że żywiczan wapnia cechuje zawsze określona liczba kwasowa, co prawda znacznie mniejsza niż dUk kalafonii (liczba kwasowa żywiczanu wapnia powinna być mniejsza od 80, podczas gdy dla kalafonii waha się w granicach 1110—180). Temperatura mięknienia żywiczanu wapnia jest znacznie wyższa niż kalafonii i zawiera się w granicach 120—150°C. Ibizpuszczalnikiem żywiczanu wapnia jest benzyna lub mieszanina alkoholu z benzyną (1 : 1).

Spośród innych żywiczanów jako lepiszcza do mas pirotechnicznych możliwe jest stosowanie żywiczanu strontu (zwłaszcza do nuei o świetle czerwonym).

Do lepiszcz organicznych, nie należących do grupy żywic, na-U'/i\ pokost i dekstryna.

Pokost jest to produkt polimeryzacji i częściowego utlenienia etfju lnianego lub konopnego. W temperaturze pokojowej jest to żółtawa lub brązowawa, gęsta ciecz o ciężarze właściwym lHIrt—0,99, o lepkości od 5 do 15° Englera (w zależności od gatunku). Pokost otrzymuje się przez gotowanie oleju lnianego lub konopnego. W celu przyśpieszenia wysychania pokostu malarskiego duduje się do niego sykatywy. Jako sykatywy używa się żywiczu-nów lub linoleinianów manganu, ołowiu lub kobaltu.

Do mas pirotechnicznych stosuje się najlepsze gatunki pokostu litograficznego bez sykatyw.

Niekiedy jako lepiszcza do mas pirotechnicznych używa się roz-Iworu kalafonii w pokoście.

Dekstrynę (C_GH₁₀O_r()₍₁ — klej roślinny — otrzymuje się przez ogrzewanie skrobi w obecności kwasów. Ciężar właściwy dekstryny wynosi 1,4. Dekstryna rozpuszcza się łatwo w wodzie zimnej i gorącej.

W tablicy 11 zestawiono niektóre własności -fizykochemiczne paliw organicznych i lepiszcz.

Tablica 11

Własności organicznych substancji palnych

Substancja palna*	Ciężar właś ciwy	Ciężar cząste czko wy	1 lość g substancji spalonej z 1 g i lenn		Skład	cienieni a my w %
			do CO i 11*0	doCO. i 11*0	C	II	^0
Iditul C«slf.t307	1,3	730	0,74	0,42	79	0	15
Bakelit (CwrtM07)«~	1,3	000	0,7.'.	0,42	78	5	17
Szelak CUI12106	1,1	209	0,80	0,47	05	8	27
Kalafonia (^ull3u02	1,1	802	0,b7	0,30	79	10	11
Żywiczan wapnia (C*0ll3UO*)2Cu	1,2	043	0,01	0,38	75	9	10
Pokost CuUM0»	0,98	2.^ri0	0,58	0,30	77	10	13
Olej rycynowy C57llmO0	0,99	933	0,58	0,37	79	II	10
Skrobia (CgilmOJ/j	1,(1	102	1,09	0,85	45	0	49
bakloza CJZ| !*,(),*	1 ,Ó	:m»o	J ,88	0,94	40	7	53
Mclaldcliyd (C,II40)4	— '	170	0,92	0,55	55	9	30
Parafina C2(illsł	0,91	300	0,43	0,2!)	80	14	0
Stearyna (-18113002	0,94	284	0,52	0,34	70	13	11
Urotropina CgIlltN4	—	140	0,73	0,48	51	9	0
Węgieł drzewny C„IIsO	—	90	0,94	0,48	81	•>	17
Węgiel (grafit)	—	12	0,75	0,38	100	—	■— i
Sole li a r	w i	0 c	e	p 1 o	> ni i	e ń
Szczawian sodu Na*Ca04	—	134	— _	8,37	—	—	—
Szczawian strontu SrUj()4	—	170	—	10,98	~	—	—

♦ W celu uproszczenia obliczeń na podstawie analizy elementarnej umowne wzory empiryczne podano również i dla lalcleh wielkocząsteczkowych związków Jak pokost.

Dane odnośnie do ilości substancji spalanej z 1 g tlenu mogą być użyteczne przy obliczaniu zawartości składników w masach podwójnych (patrz rozdział V). Procentowa zawartość pierwiastków składających się na palną substancję organiczną, a zwłaszcza zawartość tlenu, odgrywa wielką rolę przy doborze składu mas ogni sygnalizacyjnych (patrz rozdział XVI).

49

4 - Podstawy pirotechniki