UKŁAD MIĘŚNIOWY
Układ mięśniowy stanowi czynną część aparatu ruchu.
Mięśnie zbudowane są z tkanki mięśniowej, składającej się z włókien posiadających zdolność kurczenia pod wpływem bodźców chemicznych, elektrycznych i mechanicznych.
Mięśnie dzielimy na:
kierowane przez układ nerwowy au- podlegające kontroli ośrodkowego ukła-tonomiczny, działający poza naszą du nerwowego i zależne od naszej woli. świadomością;
Wyróżniamy również mięsień sercowy, zbudowany z włókien poprzecznie prążkowanych, ale jego praca nic zależy od naszej woli.
Ze względu na położenie mięśni poprzecznie prążkowanych dzielimy je na:
• powierzchniowe - skórne - u człowieka zachowały się tylko na głowie,
twarzy, szyi i powierzchni dłoniowej ręki;
• szkieletowe - przytwierdzone do szkieletu obydwoma końcami. Ze względu
UKŁAD MIĘŚNIOWY
na swoje umiejscowienie i funkcję mają różną grubość, długość i kształt. Możemy wyróżnić mięśnie: o wrzecionowate; o pierzaste; o półpierzaste; o okrężne; o płaskie.
Niektóre mają więcej niż jeden brzusiec - głowę - i wtedy nazywamy je: dwu-, trój-, czterogłowymi. Liczba mięśni szkieletowych, stanowiących czynny układ ruchu człowieka, waha się w przedziale od 300 do 500. Mięśnie szkieletowe przytwierdzone są do szkieletu bezpośrednio lub za pomocą ścięgien.
Mięśnie twarzy (miisculi faciales)
Wpływają one na wyraz twarzy, są odpowiedzialne za komunikację niewerbalną i pozwalają na przekazywanie wielu emocji. Są także potrzebne do stymulacji mowy. Zamykają i otwierają otwory na twarzy, np. usta oraz oczy. Większość mięśni twarzy łączy się z kośćmi czaszki i warstwą skóry, przez co wpływa na mimikę twarzy i powoduje powstawanie zmarszczek.
♦ mięśnie wyrazowe (mimiczne):
mięsień potyliczno-czołowy (musculus occipitofrontalis) - sięgający od kości potylicznej do czołowej; marszczy brwi i porusza skórą głowy; mięsień dźwigacz wargi górnej i skrzydła nosa {musculus levator labii superiońs alaecjue nasi) - unosi górną wargę;
■ mięsień śmiechowy {musculus visovius) - pociąga kąty ust ku górze i w bok, nadając twarzy wyraz uśmiechnięty;
mięsień obniżający kąt ust {musculus depressor anguli oris) - pociąga usta i kąciki warg ku dołowi i na bok, nadając twarzy wyraz smutny; mięsień okrężny oka {musculus orbicularis oculi) - przebiega dookoła oczodołu, który mocno zamyka oko, dzieje się tak podczas snu lub mrugania; mięsień nosowy {musculus nas a lis) - porusza nozdrzami zewnętrznymi; mięsień policzkowy {musculus bucalis = buccinator) - płaski mięsień w policzku, rozłożony pomiędzy szczęką a żuchwą, umożliwia dmuchanie i ssanie;
mięsień okrężny ust {musculus orbicularis oris) - otwiera i zamyka usta; mięsień bródkowy {musculus mentalis) - marszczy brodę, nadaje twarzy wyraz nadąsany, pogłębia bruzdę bródkowo-wargową;
♦ mięśnie żwacze:
(cztery pary mięśni, których czynność polega wyłącznie na poruszaniu żuchwą w celu chwytania, przecinania i rozcierania pożywienia, co nabywamy potocznie żuciem)
mięsień skroniowy {musculus temporalis) - największy i najsilniejszy mięsień żwaczowy;
mięsień żwacz {musculus masseter) - łączy kość jarzmową z żuchwą; mięsień skrzydłowy boczny {musculus pterygoideus la tera lis): mięsień skrzydłowy przyśrodkowy {musculus pterygoideus mediałis); oba ostatnie łączą kość klinową i szczękową z żuchwą.
49