s gli

Zakres prowadzonych badań i forma dokumentacji geologiczno-inżynierskiej uzależnione są od rodzaju budownictwa. Zależności te regulowane są przez odpowiednie rozporządzenia, instrukcje i wytyczne. Są one inne dla budownictwa powszechnego, inne dla budownictwa wodnego, budownictwa liniowego, wyrobisk górniczych, składowisk odpadów komunalnych i przemysłowo-wydobywczych itd. Charakter opracowań wynika również z cech właściwych danemu obszarowi w skali regionu geologicznego Polski oraz złożoności cech geologicznych terenu inwestycji. Złożoność ta wynika z charakteru rzeźby terenu, rodzaju i sposobu ułożenia warstw gruntowych w podłożu, występowania wody podziemnej i jej wpływu na podłoże budowli, czynnych i potencjalnych procesów geodynamicznych występujących na danym terenie, które wpływają na projektowanie, realizację i eksploatację obiektu budowlanego.

Wyniki badań geologiczno-inżynierskich dają odpowiedź nie tylko na wąsko pojętą problematykę nośności podłoża gruntowego, ale podają również prognozy oddziaływania prac budowlanych na środowisko i informacje o skutkach eksploatacji inwestycji na otoczenie.

Dokumentacje geologiczno-inżynierskie wykonywane są też w celu wyjaśnienia przyczyn awarii budowlanych związanych z przekształceniem pierwotnych komponentów środowiska geologicznego oraz w celu wskazania optymalnych sposobów likwidacji tych zmian w podłożu budowlanym.

Do potrzeb racjonalnego gospodarowania przestrzennego oraz uzyskania wstępnej informacji o cechach budowlanych terenu wydawane są przez Państwowy Instytut Geologiczny w różnych skalach mapy geologiczno-inżynierskie. Do szczegółowych map geologicznych Polski w skali 1:50 000 dołączane są „Szkice geologiczno-inżynierskie” w skali 1:100 000. Sporządzane są specjalne Mapy Geologiczno-Gospodarcze w skali 1:50 000. Dla większych miast oraz ośrodków przemysłowo-górniczych opracowywane są „Atlasy geologiczno-inżynierskie” w skalach większych niż 1:25 000.

Opracowania geologiczno-inżynierskie wykonywane przez przyrodników bardzo ściśle związane są z badaniami geotechnicznymi realizowanymi przez techników. Sprzężenie zwrotne między tymi opracowaniami jest zrozumiałe. Bez opracowań geologiczno-inżynierskich geotechnik nie może racjonalnie ocenić zmienności warunków budowlanych podłoża i przewidywać w nim rozwoju korzystnych lub niekorzystnych procesów geodynamicznych. Z kolei geolog nie potrafi przeprowadzić analiz bezpieczeństwa podłoża ze względu na stany graniczne, czy też opracować optymalnych technicznych sposobów poprawy podłoża gruntowego i technicznego zabezpieczenia lub likwidacji negatywnych procesów geodynamicznych.

Celem niniejszego opracowania skupiającego się na problematyce geologiczno-inżynierskiej jest:

-    uświadomienie studentom budownictwa, architektuiy, inżynierii środowiska, jak istotna jest znajomość środowiska geologicznego przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych ingerujących w to środowisko,

-    dostarczenie materiału pomocniczego do przybliżonego, lecz szybkiego rozwiązania zagadnienia budowlanego w aspekcie geologicznym (ocena warunków geologiczno-inżynierskich, potrzeby ich poprawy, zakresu dodatkowego rozpoznania, porównawczej¹ waloryzacji różnych terenów lub różnych rozwiązań zagadnień geotechnicznych).

W zależności od posiadanych danych i od specyfiki zadania budowlanego, niniejsze opracowanie może być wykorzystane w określony sposób i w odpowiednim zakresie. W każdym jednak wypadku zaleca się zaznajomienie z rozdziałami 2 - 6 po to, aby w sposób właściwy rozumieć terminologię w rozdziałach dalszych i aby zdać sobie sprawę z tego, jakie komponenty środowiska geologicznego i w jakim zakresie są uwzględnione w opracowaniach geologiczno-inżynierskich. Rozdziały te stanowią jednak przede wszystkim podstawowy blok wiadomości, na którym oparte są rozdziały późniejsze. Poszczególne rozdziały 3-6 poświęcone są kolejno każdemu z czterech najważniejszych dla budownictwa komponentów środowiska geologicznego: rzeźbie, gruntom, wodom podziemnym i procesom geodyna-micznym.

Czytelnik powinien sobie też uświadomić, jakie elementy środowiska geologicznego nie uwzględnione w książce wymagać będą indywidualnego potraktowania i analizowania przy planowaniu, projektowaniu, wykonywaniu i użytkowaniu obiektu budowlanego. Zakłada się, że Czytelnik rozszerzać będzie swoją znajomość geologii inżynierskiej na podstawie nowych informacji zawartych w specjalistycznych podręcznikach i czasopismach naukowo-technicznych.

W rozdziałach 7-9 przedstawione są trzy ważne dla Polski strefy środowiska geologicznego - niżowa, wyżynna i górska - każda z nich opisywana jest pod kątem wymienionych wyżej czterech, komponentów środowiska geologiczno-inżynierskiego Z powodu naturalnej sytuacji geograficznej Polski, gdzie dominują warunki niżowe, rzeźb' grunty, wody podziemnej procesy geodynamiczne na Niżu są przedstawione znaczni szczegółowiej aniżeli dla środowiska wyżynnego lub górskiego.

Rozdział 10 referuje bardzo pobieżnie całość stosowanych w geotechnice światów technicznych środków poprawy najważniejszych dla budownictwa czterech komponento^-środowiska geologicznego: rzeźby, gruntów, wody podziemnej, procesów geodynamicznyc Ilustrowany obfitym materiałem rysunkowym powinien dać inżynierowi szerokie możliwo' wyboru określonej liczby wariantów geotechnicznej melioracji środowiska.

Rozdziały 11-13 poświęcone są badaniom geologiczno-inżynierskim: jakie są i rodzaje i przeznaczenie, jak się powinno podchodzić do ich planowania i projektowania i się otrzymuje w ich wyniku. Przedstawiono też w sposób skrótowy formy dokumentów* rezultatów badań geologiczno-inżynierskich, ze względu na charakter ich wykorzys w problematyce budowlanej. Ta część książki powinna uprzytomnić Czytelnikowi, schematyzacja opisu środowiska geologicznego, aczkolwiek konieczna i cenna, nie nigdy być podstawą do ostatecznych wniosków i konkretnych decyzji dotycz określonego wycinka środowiska geologiczno-inżynierskiego, o którym nie wiadomo szczegółowych badań terenowych i laboratoryjnych, w jakim stopniu odpowiada schematc

Rozdział 14 dostarcza materiału przydatnego do porównywania rozmaitych wa rozwiązania zagadnienia geologiczno-inżynierskiego. Z reguły bowiem inżynier dos w analizowanym przez siebie problemie budowlanym, w szczególności w problemie technicznym, perspektywę konkurujących rozwiązań, które nie poddają się rozst