Top 45 BMP

LXXXVIII    UZNANIE DLA SZYMONOWICA

autor polskiego przekładu tragedii Castus Joseph, już

w roku 1597 zwracając się do Szymonowica mówi:

\

Pisma twego sztucznego jasne wszędy znaki...

(Do szlachetnie urodzonej młodzi, w. 44)

Słowa te nie są odosobnione: dzieła poety chwalą Zamoyski, Stanisław Reszka, Stanisław Grochowski. W początkach XVII wieku odzywają się też pierwsze zagraniczne głosy uznania. Wypowiadają je ludzie tej miary, co Justus Lipsius, znakomity filolog — Izaak Causabonus, Eryk Puteanus i Jan Dousa — profesorowie uniwersytetu w Lejdzie, przyjaciel i wydawca pism poety — Tomasz Seghet. Józef Justus Scaliger (młodszy) winszował Zamoyskiemu, iź ma na swym dworze tak zdolnego poetę¹.

|Sławę międzynarodową zawdzięczał Simonides utworom łacińskim, które za życia autora dwukrotnie wydawano poza granicami kraju. W Polsce utwory łacińskie poąty ceniono również, ale sławę swą zawdzięczał tu Szymonowie przede wszystkim SielankoniS^

Z poetów polskich pierwszy złozył hołd autorowi Sielanek Kasper Miaskowski w wierszach Do Symona Symo-nidesa, poety Zamoyskiego i Do tegoż na Sielanki. Autor Sielanek nowych ruskich (1663), Bartłomiej Zimorowic, stwierdza zaraz na wstępie swego dzieła:

9

Tak ja swe kąty chciałem obrysować pieniem,

Idąc Simonidowym niedostępnym śladem,

Bywszy jego i ziomkiem, i bliskim sąsiadem...

(Obmowa, ww. 12—14)

Śladem Simonidesowym kroczy również w swych Sielankach ian Gawiński, zagubiony w drugiej połowie XVII

wieku wierny naśladowca Jana Kochanowskiego i Szymonowica. Przed Gawińskim i przed Zimorowicem do Sielanek Simonidesa nawiązał Henryk Chełchowski w Gwarze leśnym (1630), a w pewnym stopniu również i Adrian Wieszczycki (Sielanki albo pieśni, 1634),

Wkład Szymonowica do rozwoju na terenie polskim literatury pisanej w języku łacińskim był niewątpliwie znaczny. Obok Kochanowskiego był Simonides poetą mogącym się wykazać tu opanowaniem największego repertuaru form artystycznych: kompozycyjno-stylistycznych i wersyfikacyjnych. Największe sukcesy odnosił Szymonowie w odzie pindaryczinej. Jego Aelinopean należy do najlepszych utworów polsko-łacińskich XVI i XVII wieku. Jako dramaturg Simonides nie odniósł tak wielkich sukcesów. Wykazał jednak i w tym zakresie dużą kulturę literacką oraz opanowanie tajników techniki tragedii antycznej, jej schematu kompozycyjnego¹. Castus Joseph i Pentesilea, a zwłaszcza pierwszy dramat, przyniosły także autorowi uznanie współczesnych.

Podjęta przez Kochanowskiego (dprawa posłów greckich) i Simonidesa próba zaszczepiania na gruncie polskim dramatp opartego na wzorcu tragedii antycznej i renesansowej nie znalazła kontynuatorów. Przyczyn tego stanu było wiele, ale przede wszystkim chyba brakło zamówienia społecznego na dramat tego rodzaju. Dla teatru szkolnego, gdzie jeszcze ewentualnie najprędzej można by znaleźć utwory pokrewne, forma ta okazała się po prostu za trudna. Teatr dworski ciążył ku wzorom sztuki barokowej. Popularny teatr kontynuował swoje własne tradycje.

W zakresie łacińskich form lirycznych, gdzie Szymonowie mógł się poszczycić wybitniejszymi osiągnięciami, też utwory jego niedługo utrzymały się na pierwszyift planie. Tu przesłoniła je niebawem liryka jezuity Sarbiewskiego. Kształt liryki łacińskiej Sarbiewskiego, nawiązującej

1

J. Kallenbach, Les humanistes polonais, s. 35.