wstęp do teorii polityki img 189

179

Biddle i Edwin Thomas definiująrole społeczne na trzy sposoby: jako zespół standardów, norm lub koncepcji zachowań jednostki; jako jej pozycję; jako repertuar charakterystycznych zachowań⁹. W podobny, trojaki sposób pojęcie roli społecznej wyjaśniająMargaret Conway i Frank Feigert. Według nich pod tym mianem rozumieć można; normatywny wzór kulturowy związany ze statusem społecznym; definicję dokonaną przez jednostkę w związku z jej pozycjąspołecznąi pozycjami partnerów ich stosunków; aktualne zachowania jednostki posiadającej jakąś pozycję społeczną⁵⁰. Jonathan Turner z kolei rolę społeczną definiuje jako „zachowanie poszczególnych jednostek w ramach pozycji społecznych w stosunku do siebie oraz z uwzględnieniem norm i innych kulturowych symboli”^{1 2}.

Jednąz ważniejszych definicji roli społecznej przedstawił Talcott Parsons. Według niego rola jest jednostką składową systemu interakcji społecznych między uczestnikami tego systemu¹². Uczestnikami danego systemu sąnietyle konkretne osoby, a raczej role, które one odgrywają. Rola społeczna jest więc inaczej elementem ogólnego wzoru wyznaczającego działanie jednostek, które się na ten system składają¹³.

Mianem roli społecznej można, więc określić zachowanie poszczególnych jednostek w ramach pozycji społecznych w stosunku do siebie nawzajem i z uwzględnieniem norm i oczekiwań społecznych.

Pojęcie roli międzynarodowej w odróżnieniu roli społecznej nie utożsamia się zwykle z zachowaniem poszczególnych jednostek, a raczej z polityką zewnętrzną państwa. Działanie w ramach większego, poliarchicznego systemu międzynarodowego sprawia, że role formułowane na jego użytek mają specyficzny charakter wynikający ze specyfiki tego systemu. Dotyczy to zwłaszcza jego uczestników. W tym przypadku są to głównie państwa. Oczywiście występują tu też inni uczestnicy stosunków międzynarodowych, tacy jak organizacje międzynarodowe, korporacje transnarodowe czy grupy interesu, którzy odgrywają szereg ról międzynarodowych. Rzadko jednak role międzynarodowe odgrywają jednostki¹⁴.

Z poliarchicznego charakteru systemu międzynarodowego wynika fakt, że możliwości wybierania i interpretowania ról w środowisku międzynarodowym są znacznie większe niż w przypadku społeczeństwa, w którym występuje bardziej

1

⁹    Bruce J. Biddle, Edwin J. Thomas, Role Theory: Concepts and Research, New York: J. Wiley & Sons 1966, s. 11-12.

¹⁰    Margaret Conway, Frank Feigert, An Political Analysis: Introduction, Boston: Allyn and Bacon

1982, s. 136-139. Zob. także Pietraś, op.cit., s. 14-15.    *

2

   Jonathan Turner, Socjologia. Koncpcje i ich zastosowanie, Poznoś: Wydawnictwo Prószyński i S-ka 1998, s. 232.

¹²    Talcott Parsons, Szkice z teorii socjologicznej, Warszawa: Wydawnictwo PWN 1972, s. 517.

¹³    Ibidem, s. 307.

¹⁴    Możemy oczywiście mówić np. o specjalnej roli międzynarodowej realizowanej przez Wysokiego Komisarza OB WE do Spraw Mniejszości Narodowych czy głównego negocjatora w konflikcie bałkańskim. Jednak mamy tu do czynienia z rolami odgrywanymi przez instytucje międzynarodowe, którymi sąjednostki.