Wieloczynnikowy model etiologiczny
Warunki fizyczno-ekologiczne
System społeczny
Czynniki makrospołeczne |
Czynniki mikrospołeczne |
na przykład |
na przykład |
• ustrój społeczno-polityczny |
- praca |
- gospodarka |
- status społeczno-zawodowy |
- system ochrony zdrowia |
- kultura zdrowotna i styl życia |
- kultura |
- więzi społeczne |
stres psychospołeczny
człowiek i jego zasoby oparcie społeczne
biologiczne |
system odporności |
1 zdrowie lub choroba |
Paradygmat i nauka instytucjonalna według T. Kuhna
Termin „ nauka instytucjonalna” badania wyrastające z jednego lub wielu takich osiągnięć naukowych przeszłości, które dana społeczność uczonych aktualnie akceptuje i traktuje jako fundament swej dalszej praktyki
Posługując się [terminem „paradygmat”], chcę w ten sposób wyrazić, że pewne akceptowane wzory współczesnej praktyki naukowej- wzory obejmujące równocześnie prawa, teorie, zastosowania i wyposażenie techniczne- tworzą model, z którego wyłania się jakaś szczególna, zwarta tradycja badań naukowych [...] Właśnie studiowanie paradygmatów [...] przygotowuje studenta do przyszłego uczestnictwa w pracach jakiejś naukowej wspólnoty.
- powszechnie dominujący w medycznych badaniach i praktyce,
- normalnym stanem organizmu jest homeostaza i porządek,
- doprowadził do myślenia o ludziach w sposób albo- albo=albo zdrowi albo chorzy,
- koncentrujemy się na jednej specyficznej, patologicznej jednostce: chorobie serca, nerek, raku,
- lekarze specjalizują się, zajmując się zapobieganiem chorobie X, Y lub Z
- specjalizacja prowadzi do pomijania wspólnych czynników etiologicznych,
- naukowcy pracują strukturalnie i psychologicznie odseparowani,
- ograniczamy się do badania nie tyle specyficznej choroby, co przyczyny ( np. główna uwaga skierowana jest na wirusy, na specyficzne wirusy wywołujące chorobę X, a nie na uogólnione możliwości radzenia sobie z wirusami w ogóle,
- na polu badań nad stresem, zainteresowania zdrowiem behawioralnym, patogenetyczna orientacja doprowadziła do przyjęcia założenia, że stresy są złe,
- patogeneza stworzyła priorytet dla indywidualnych przypadków, a w zakresie zapobiegania dla grup wysokiego ryzyka.
- należy myśleć o zdrowiu i chorobie według kontinuum rozciągającym się od zdrowia do choroby,
- należy myśleć raczej o źródłach zdrowia niż o przyczynach choroby,
- zakłada , że normalnym stanem organizmu jest stan entropii, nieuporządkowania i zaburzonej homeostazy,
- w poszukiwaniu tajemnicy zdrowia jesteśmy wolni od ograniczeń związanych z przynależnością do jednej konkretnej jednostki chorobowej,
- zajmujemy się w badaniach i praktyce zasobami, które pomagają jednostce w radzeniu sobie z szerokim spektrum stresów i patogenów,
• unikamy histerii wokół stresów oraz natychmiastowych kuracji,
- koncentrujemy uwagę nie na jednostce chorobowej X, Y, Z lecz na ogólnym problemie adaptacji oraz walce o środki dla niej,
- otwiera drogę do rzeczywistej współpracy między naukowcami i praktykami ( przeciwstawny naukowcom tylko o orientacji biologicznej),
- Koncentruje się na efektywnym radzeniu sobie: Co sprawia, ie człowiek staje się zdrowszy?
4