Zdjęcie0257 (6)

KlCtm Ifl

'lemniki wtylwurzttnc w kiuuililcncli nasip.niwrh larlro c«

Szybko zachodzące po porodzie zmiany w stężeniach i wzajemnych proporcjach hormonów powodują przeobrażenia w budowie gruczołu mlekowego. Są one szczególnie silnie wyrażone w komórkach nabłonka pęcherzyków gruczołowych (ryc. 22-31). Komórki te przestają wytwarzać siarę, a rozpoczynają pierwszy etap laktacji, tj. wytwarzanie i wydzielanie mleka.

Głównymi składnikami mleka są: woda, tłuszcze, białka, aminokwasy, cukry, witaminy i sole mineralne. Wśród tłuszczów najważniejszą grupę stanowią triglicerydy obojętne. Głównymi białkami są występujące w postaci kilku frakcji kazeiny i laktoglobuliny, a także Iaktoalbuminy, z których na szczególną uwagę zasługuje a-laktoałbumina. Jest ona związana z syntezą najważniejszego disacharydu mleka — laktozy.

Mleko zawiera znaczne ilości witamin A, B₂, C i PP. Wiele składników mleka stanowi swoisty produkt komórek wyściełających pęcherzyki gruczołowe. Komórki te, aby sprostać temu zadaniu, przechodzą intensywne przeobrażenia morfologiczne. W ich wyniku komórki przybierają wygląd charakterystyczny dla komórek o dużej aktywności wydzielniczej.

Budowa tych komórek może różnić się w zależności od fazy cyklu wydzielniczego, w jakiej komórka się znajduje. Z tego względu w gruczole mlekowym mogą występować różnice w wyglądzie komórek nabłonka w różnych płatach, płacikach bądź pęcherzykach, a nawet w obrębie tego samego pęcherzyka.

Aktywnie syntetyzujące komórki nabłonka wyściełającego pęcherzyki są kształtu walcowatego, a zawarte w ich cy to plazmie organelle rozmieszczone są w charakterystyczny sposób. Jądro komórkowe, zazwyczaj owalne, położone jest przeważnie w środku komórki, niekiedy zaś przesunięte nieco ku jej podstawie. Siateczka śródplazraatyczna ziarnista jest silnie rozwinięta i występuje głównie u podstawy komórki, poniżej jądra komórkowego. W tej samej okolicy

Ryt. 22-32. Schemat budowy komórek nabłonka pęcherzyków gruczołu mlekowego w okresie laktacji oraz sposobów produkcji i wydzielania niektórych składników białkowych i tłuszczowych mleka. Kolejne fazy syntezy i wydzielania kazein zaznaczono cyframi 1—4 i 7, a substancji tłuszczowych 5—6 oraz 8—9. Widoczna jest również komórka mięśniowo-nablonkowa (10), a takie błona podstawna (IS

786