Zdjęcie1492

ccpcja rzeczywistości została zjednoczona z wartościami metafizycznymi, psychologicznymi, moralnymi i estetycznymi.

Ekspansja 1 rozwój pojęcia życia znajdują potwierdzenie w fakcie, ±c w tym właśnie punkcie dwaj walni antagoniści .filozoficzni okazali się zgodni: Schopenhauer i Nietzsche. Schopenhauer jest pierwszym filozofem współczesnym, który nic poszukuje ładnych treści życia, idei ani stanów bytowych (Scinsbest&nden) w najgłębszej i najważniejszej warstwie życia. Zamiast tego pyta jedynie, czym Jest życie, jakie jest jego znaczenie jako życia tylko. Nie należy się dać zwieść okoliczności, że nie używa on terminu życie i mówi zaledwie o woli życia, o samej woli. Wola uosobią jego odpowiedź na pytanie o sens życia, który wykracza poza wszystkie jego spekulacyjne ekstrapolacje o życiu- Oznacza to, że życie nie może otrzymać sensu ani celu spoza siebie, rxele jedynie własną wolę, choćby ta

była przebrana na tysiące sposobów. Ponieważ musi pozostać we własnych granicach za przyczyną swej metafizycznej rzeczywistości, może odnaleźć tylko nieograniczone złudzenie i ostateczne rozczarowanie w każdym pozornym celu.; Nietzsche, z drugiej strony, który także zaczyna od życia jako czegoś, co samo się określa, znajduje w samym życiu cel życia, którego brak na zewnątrz. To życie ze swej natury jest wzrostem, wzbogaceniem, rozwojem ku spełnieniu i mocy, ku sile i pięknu płynącym z niego samego. Osiąga większą wartość nie dzięki osiągnięciu wyznaczonego celu, ale na mocy własnego rozwoju, przez to, że się staje żywsze i osiąga wartość wzrastającą aż do nieskończoności/ Choć rozpacz Schopenhauera nad życiem jest radykalnie przeciwna radości Nietzschego z powodu głębokich, istotnych kontrastów nie dających się myślowo pogodzić, obaj ci myśliciele stawiają jedno podstawowe pytanie, które ich oddziela od wszystkich wcześniejszych filozofów. To podstawowe pytanie brzmi: jaki sens ma życie, jaka Jest jego wartość jako samego życia? Kiedy już rozwiążemy to podstawowe zagadnienie, pozostaje tylko po-

znać wiedzę 1 moralność, Jaźń J rozum, sztukę 1 Boga, szczęście i cierpienie. Rozwiązanie to przesądza o wszystkim. Tylko pierwotny fakt życia miary 1 sensu, wartości pozytywnej lub negatywnej. Pojęcie życia jest punktem przecięcia tych dwóch przeciw- _

nych linii myślenia, które dostarczają ram dla -port--*

stawowych decyzji współczesnego tycie. \

Zobrazuję teraz, za pomocą partr -Współczesnych przykładów, wyjątkowość sytuacji kulturalnej, jaką przeżywamy [w 1014 r.], a w której pragnienie nowych form zawsze obala stare, ze szczególnym uwzględnieniem opozycji wobec samej zasady formy jako takiej. Odnajdujemy tę opozycję nawet wówczas, gdy świadomość zdaje się postępować ku nowym strukturom. Średniowiecze miało swoje kościelne ideały chrześcijaństwa, a renesans był widownią ponownego odkrycia natury świeckiej. Oświecenie święciło ideał rozumu, a niemiecki Idealizm o-zdobił naukę fantazjami artystów, dostarczając sztuce kosmicznej podstawy w wiedzy naukowej. Ale współczesnej kulturze kryle .się przeważający impuls nćgatyWBy 1 dlatego, w przeciwieństwie do ludzi epok wcześniejszych, żyjemy jut od pewnego czasu bez wspólnych ideałów, a być może bez żadnych ideałów w ogóle. \

Gdybyście spytali dziś wykształconych ludzi. Jakimi ideałami kierują się w życiu, większość udzieliłaby specjalistycznej odpowiedzi związanej z działalnością zawodową. Rzadko mówiliby o ideale kulturowym, który rządzi nimi jako pełnymi istotami ludzkimi. Mają po temu powody. Nie tylko brak materiału do uformowania powszechnego ideału kulturalnego, ale i sfery, jakie musiałby on objąć, są zbyt liczne i różnorodne, by poddać się takiemu uproszczeniu myślowemu. Przechodzę do przypadków szczegółowych zacznę od sztuki.

Ze wszystkich przedsięwzięć, które łącznie nazywane są futurystycznymi, Jedynie ruch, który zwie się ekspresjonizmem, posiada, Jak się wydaje, ostro wyodrębnioną własną tożsamość. O ile się nie mylą* sens ekspres] onizmu polega na tym, te wewnętrzne