Zzz1450

_Żołądek j 627

3. Komórki wydzielnicze żołądka znajdują się na jego powierzchni oraz w gruczołach śluzówki żołądka.

a.    Gruczoły dna i trzonu żołądka są zbudowane z trzech rodzajów komórek.

(1)    Komórki okładzinowe wytwarzają HC1. Komórki te wydzielają również czynnik wewnętrzny niezbędny we wchłanianiu witaminy B₁₂ przez jelito kręte (zob. III E; rozdz. 43VIIE 3).

(2)    Komórki główne wydzielają pepsynogen, prekursor enzymu proteolitycznego pepsyny.

(3)    Komórki śluzowe wydzielają śluz.

b.    Gruczoły odźwiernikowe znajdują się w odźwiernikowej części żołądka. Zawierają komórki G oraz komórki śluzowe. Komórki G wydzielają gastrynę.

(1)    Gastryna występuje w dwóch postaciach, jako G-17 (mała gastryna, peptyd 17-aminokwasowy) oraz G-34 (duża gastryna, peptyd 34-aminokwasowy). Chociaż G-17 jest bardziej aktywna niż G-34, w układzie krążenia większy peptyd występuje w większym stężeniu niż mały peptyd.

(2)    Gastryna, wydzielana z podstawno-bocznej powierzchni komórek G, dostaje się do krążenia, a następnie do proksymalnej części żołądka, gdzie zwiększa wydzielanie HC1 z komórek okładzinowych.

B.

Wydzielanie HC1

1. Działanie HC1

a.    HC1 bierze udział w rozkładzie białek.

b.    Obniża pH do poziomu optymalnego dla działania pepsyny.

c.    Powstrzymuje rozwój patogennych bakterii.

2. Mechanizm wydzielania HC1 (ryc. 42-4)

a.    HC1 jest wydzielany do kanalików wydzielniczych komórek okładzinowych w procesie trzystopniowym.

(1)    Proces aktywnego transportu rozpoczyna się transportem jonów K* i Cl" do kanalika wydzielniczego. Cl" jest transportowany za pomocą pompy lub przez kanał. Przepływ Cl" wytwarza ujemny potencjał wewnątrz kanalika wydzielniczego, co powoduje bierny przepływ jonów K⁺ do kanalika.

(2)    Jon K+ jest wymieniany na jon H* za pomocą pompy H*-K^ł-ATP-azowej.

(3)    Woda wchodzi do kanalika wydzielniczego dzięki gradientowi osmotycznemu, który powstał w wyniku ruchu HC1 do kanalika.

b.    Jon H^ł wchodzący do kanalika pochodzi z dysocjacji kwasu węglowego (H₂C0₃) we wnętrzu komórki okładzinowej na H^ł i wodorowęglan (HC0₃").

(1)    HjC0₃ powstaje w reakcji: C0₂ + H₂0 —» H₂C0₃ —> H^ł + HC0₃".

(2)    Reakcja tworzenia H₂C0₃ z C0₂ jest katalizowana przez enzym anhydrazę węglanową. Acetazolamid — inhibitor anhydrazy węglanowej — blokuje wytwarzanie HC1 przez komórki okładzinowe.

(3)    HC0₃" dyfunduje do osocza (wywołuje przejściowe zmniejszenie kwasoty moczu związanej z wydzielaniem żołądkowym), wymieniając się z Cl', który uczestniczy w początkowym stadium wydzielania HC1 [zob. III B 2 a (1) ].

c.    Większość HC1 wydzielanego do żołądka ulega zobojętnieniu i resorpcji w jelicie cienkim. Jeżeli jednak treść żołądkowa nie dostaje się do jelita cienkiego, a zostanie np. zwymiotowana, to może dojść do ciężkiej zasadowicy.

d.    Procesy czynnego transportu odpowiedzialne za wytwarzanie HC1 wymagają dużych ilości trifosforanu adenozyny (ATP). ATP powstaje w mitochondriach, które